Dr n. med. Grzegorz Adamczyk PORADNIK MEDYCZNY. ORTOPEDA Nerw obwodowy przypomina nieco kabel miedziany w izolacji plastikowej – razem tworzą one przewód elektryczny, ale składają się z dwóch odmiennych składowych, zupełnie do siebie niepodobnych. Podobnie nerw człowieka składa się z dwóch elementów, bardzo różniących się biologią, reakcją na urazy, chorobami i sposobem gojenia: włókien nerwowych, zwanych aksonami i systemu osłonek. Różnica między nimi polega na tym, że komórki nerwowe są w rdzeniu kręgowym, osłonięte kręgosłupem i to wszystko, co wychodzi na zewnątrz, to jedynie wypustka. Może ona mieć 1,5 metra, jak nerw kulszowy u koszykarza, ale jest jedynie białkowym kabelkiem, nie ma jądra, nie może się bronić, włóknieć. Na poziomie stawu 70% przekroju nerwu stanowią osłonki – miliony komórek, zwanych komórkami Schwanna formują zwinięte cylindrycznie wokół aksonu fosforo-tłuszczowe izolacje, jakby „nawinięte” na włókno nerwowe; następnie pęczek włókien nerwowych ma z kolei swoją izolację i następnie grupa pęczków swoją, zawierającą naczynia krwionośne, nerwy, elementy podporowe – jest to osobny organ, który potrafi chorować, drażniony przerasta, włóknieje, sztywnieje i może ”zadusić” własne włókna nerwowe. O stopniu komplikacji i delikatnej organizacji tego systemu niech świadczy fakt, że w zdrowym nerwie pośrodkowym u człowieka na poziomie nadgarstka mieści się 55 – 75 tysięcy włókien!!!  Ryc. 1 – Nerw jako zespół wielu zanurzonych w sobie pęczków włókien i system jego osłonek Nerwem najczęściej cierpiącym u człowieka z powodu konfliktu z własnym otoczeniem jest nerw pośrodkowy na poziomie nadgarstka, a ta jednostka chorobowa nazywa cię ciasnotą kanału nadgarstka. Nerw pośrodkowy na poziomie nadgarstka odpowiada za czucie, potliwość, grę naczyniową (a więc możliwość adaptacji do zimna) kciuka, palców wskazującego i środkowego. 
Niekiedy obszar jego działania jest nieco mniejszy, nie obejmuje powierzchni odłokciowej palca III, niekiedy jest większy i zachodzi aż na powierzchnię dopromieniową palca serdecznego (Ryc. 2).Kości tworzą na nadgarstku dość głęboki tunel, na jego dnie leżą ścięgna mięśni zginaczy palców, mające twardość i konsystencję rzemieni, nad nimi nerw pośrodkowy, mający konsystencję parówki. a po stronie bocznej, bliżej kości łokciowej, w nieco osobnym przedziale nerw łokciowy i tętnica łokciowa. Wszystko to przykryte jest silną, dwu-3 milimetrowej grubości i około 2 cm szerokości taśmą, zwaną troczkiem zginaczy. 
Mięśnie długie, które poruszają naszymi palcami zaczynają się na kości ramiennej. Możemy to sprawdzić, poruszając energicznie palcami jednej ręki i przykładając opuszki drugiej ręki poniżej łokcia. Wyczujemy wtedy ruch brzuśców zginaczy. Jeśli energicznie zegniemy rękę w nadgarstku, to najkrótsza droga między łokciem a opuszkami palców prowadzi w powietrzu, po cięciwie łuku (Ryc. 3). Wtedy ścięgna „odrywałyby się” od szkieletu i ręka byłaby zupełnie niefunkcjonalna. A więc ścięgna palców przymocowane są jak żyłka do wędki na wielu poziomach do kości szkieletu przez system obejm, zwanych troczkami. A najsilniejsza obejma znajduje się na poziomie nadgarstka i zwana jest troczkiem zginaczy.W kanale nadgarstka, pomiędzy jego kostnymi, głębokimi ścianami a potężnym stropem uformowanym przez troczek zginaczy znajdują się struktury o bardzo różnych własnościach mechanicznych – ścięgna, nerwy i tętniczka. Jeśli dochodzi do konfliktu mechanicznego, ciasnoty – najbardziej cierpi wtedy nerw pośrodkowy. Objawami tej choroby są:
Badaniem najlepiej opisującym stan nerwu pośrodkowego jest elektromiografia, szczególnie badanie techniką „inching” (od inch – po ang. cal) za pomocą mostka elektromiograficznego, pozwalające zlokalizować miejsce zmienione chorobowo z dokładnością do 1 cm. Jeśli objawy choroby pojawiają się z wyraźnego, określonego powodu, np. po przycinaniu sekatorem 8 ha malin, jak kiedyś u mnie, w czasie prac letnich w Norwegii, czyli – jest wyraźny czynnik wywołujący, który możemy zidentyfikować i wyeliminować z naszego życia, to można podjąć jednorazową próbę leczenia blokadą sterydową. Najczęściej jednak jest tak, że choroba narasta stopniowo, objawy początkowo pojawiają się po przyjęciu określonej pozycji (np. jazda na rowerze z wyprostowanym nadgarstkiem), następnie są coraz częstsze, np. wywoływane przez długie przebywanie w pozycji bezruchu (cierpnięcie rąk w nocy lub nad ranem), po lekkim ucisku (ciasny rękaw), lub w czasie czynności zawodowo specyficznych – czyli praktycznie nie możemy ich wyeliminować – leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny.  Ryc. 4 – A. Położenie nerwu pośrodkowego pod troczkiem zginaczy B. Stan po przecięciu troczka Polega on na przecięciu troczka zginaczy wzdłuż i nie zszywaniu go. Brzegi przeciętego troczka rozchodzą się, organizm buduje nad nimi bliznę, następnie przekształca ją w nowy troczek i po 6 tygodniach mamy praktycznie odtworzoną nową obejmę, tylko już odpowiednio szerszą. Zabieg taki można wykonać tzw. techniką klasyczną, z małego cięcia na nadgarstku, lub artroskopowo. Wyniki tych dwu metod są praktycznie takie same. Operacja taka przeważnie nie wiąże się z pobytem w szpitalu, wieczorem można iść do domu. Przerwa w pracy biurowej jest przeważnie około 2 tygodni (u osób, które muszą używać operowaną rękę), fizycznej powinna być około 6 tygodni. Rehabilitacja wykonywana jest praktycznie w warunkach domowych przez poinstruowanego pacjenta, można kilka razy odwiedzić gabinet fizjoterapii. Nie ma obecnie leków znacząco przyspieszających regenerację nerwową. Dr n. med. Grzegorz Adamczyk, 08.11.2007, ZdroweMiasto.PL |
