Dr hab. n. med. Andrzej Nowicki, PORADNIK MEDYCZNY. MEDYCYNA ESTETYCZNA Na przewlekłą niewydolność żylną kończyn (PNŻ) choruje 5-15% osób dorosłych, natomiast 10-15% ma żylaki z grupy 25-50%, u których stwierdza się jakiekolwiek schorzenia żylne, niezależnie od rodzaju i stopnia zaawansowania choroby żylakowej. W społeczeństwach rozwiniętych zwraca się coraz większą uwagę na jakość życia. Przewlekła niewydolność żylna stanowi, więc poważny problem społeczny socjalny i ekonomiczny. Przyczyny i objawy W chorobie tej dochodzi do utrudnionego odpływu krwi żylnej z kończyn i zastoju krwi w układzie powierzchownym, głębokim i w mikrokrążeniu. Uszkodzone zastawki żylne nie zabezpieczają przed cofaniem się krwi w układzie żylnym, nie chronią, zatem układu powierzchownego żył przed wzrostem ciśnienia. Procesy chorobowe, które doprowadzają do uszkodzenia zastawek powodują powstanie zjawiska cofania się krwi, wystąpienia nadciśnienia, zmian w mikrokrążeniu i co za tym idzie powstania objawów klinicznych.  Czynnikami ryzyka powstania PNŻ są płeć (3 : 1 na niekorzyść kobiet), wiek (wzrost zachorowań w 3. dekadzie życia), ciąża ( u około 20% kobiet przyczyną powstania PNŻ była ciąża), otyłość, długie stanie i/lub siedzenie, przyjmowanie estrogenów ( antykoncepcja, hormonoterapia zastępcza). U pacjentów z PNŻ pod koniec dnia występuje uczucie ciężkości kończyn, może pojawić się ból i kurcze występujące najczęściej w nocy.W pierwszym okresie rozwijającej się choroby pojawiają się teleangiektazje („pajączki”), są to rozszerzenia drobnych śródskórnych i podskórnych splotów żylnych. Umiejscawiają się najczęściej na bocznych powierzchniach ud, bocznych okolicach kolan i okolicach podkolanowych. Najczęściej jest to problem kosmetyczny, ale mogą być przyczyną dolegliwości i obrzęków. Objawami PNŻ są również żyły siatkowate i żylaki. Wysokie ciśnienie hydrostatyczne w układzie żylnym kończyn doprowadza do powstania poszerzenia pni żylnych. Do powstania patologii w układzie żylnym może również usposabiać genetyczne uwarunkowanie osłabienia ściany żylnej. Na skutek rozciągania ściany żyły dochodzi do zwiększonej przepuszczalności płynów do przestrzeni poza naczyniowej i powstania obrzęków, które ustępują najczęściej po odpoczynku nocnym. W bardziej zaawansowanym stadium choroby obrzęk staje się twardy, nieustępujący. Najczęściej zlokalizowany jest w okolicy kostek na grzbiecie stopy a nawet w okolicy 1/3 dolnej goleni. Dalej pojawiają się przebarwienia skórne na skutek przechodzenie krwinek czerwonych przez niewydolne naczynia włosowate. Dość typowym miejscem występowania przebarwień jest okolica przednia i przyśrodkowa dalszej części goleni w okolicach rozszerzeń żylakowych. W tej okolicy może również występować zapalenie skóry pod postacią ograniczonego lub rozlanego wyprysku. Skóra w tej okolicy staje się sucha, łuszcząca się i bardzo swędząca. W miarę postępu choroby pojawia się stwardnienie włókniste skóry. Włóknieje skóra i tkanka tłuszczowa podskórna. Z napiętej skóry sączyć się może jasnoczerwony płyn, a miejsce jest bolesne i wrażliwe na dotyk. Owrzodzenie żylne goleni jest najpoważniejszym powikłaniem PNŻ, nie leczenia żylaków lub przebytej zakrzepicy żył głębokich. Stanowi poważny problem leczniczy. Owrzodzenie najczęściej zlokalizowane jest powyżej kostki przyśrodkowej może być powierzchowne, ale także głębokie dochodzące do powięzi mięśniowej i pokryte martwicą.  Profilaktyka i leczenieZ uwagi na złożoność czynników etiopatologicznych leczenie choroby żylakowej powinno być wielokierunkowe. Działania profilaktyczne hamuje postęp choroby i tym samym zapobiegają powikłaniom. Powinno być zastosowane u osób z grup podwyższonego ryzyka (np. skłonność genetyczna). Długie stanie i siedzenie zwiększa ryzyko zachorowania a także nadwaga i otyłość. Należy odpowiednio ubierać się, nosić odpowiednie obuwie i unikać długotrwałej podróży. Niektóre leki np. estrogeny mogą nasilać dolegliwości związane z chorobami żył. Ciąża jest również bardzo istotnym czynnikiem ryzyka chorób żył kończyn dolnych. W czasie ciąży kobiety powinny nosić specjalne rajstopy lub pończochy przeciwżylakowe. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania lub zmniejszyć objawy choroby należy: odpowiednio odżywiać się, unosić kończyny wielokrotnie w ciągu dnia, unikać gorących kąpieli i upałów oraz przejawiać aktywność fizyczną (pływanie, bieganie, jazda na rowerze). Ważnym elementem u osób ze zwiększonym ryzykiem zachorowania jest profilaktyczna presoterapia. Polega ona na noszeniu pończoch rajstop podkolanówek o stopniowanym ucisku. Może je przepisać lekarz, znający wskazania i przeciwwskazania do profilaktyki uciskowej. Profilaktycznie możemy również stosować niektóre leki. Większość z nich ma zastosowanie w leczeniu rozwiniętej choroby żylakowej. Są to leki doustne stosowane przez dłuższy czas w zróżnicowanych dawkach zależnych od pory roku lub objawów. Leczenie doustne może być uzupełniane stosowaniem maści, żelów o działaniu miejscowym. W przypadku rozwiniętej choroby żylakowej najczęściej podstawową metodą leczenia jest chirurgia. Zabiegi mogą być wykonywane poza szpitalem w ramach chirurgii jednego dnia. Głównym celem leczenia jest usunięcie przyczyn nadciśnienia prowadzącego do niszczenia zastawek żylnych. Chirurg jednocześnie stara się usunąć przyczynę choroby, ale również w niepowikłanych żylakach poprawić i zadbać o efekt kosmetyczny (część pacjentów cierpi bardziej psychicznie niż fizycznie). Mamy tu do dyspozycji wiele metod od tradycyjnych poprzez kriochirurgię, metody endoskopowe czy metodę mininacięć skórnych tzw. metoda Millera. Zastosowanie odpowiednich technik zależy od zaawansowania choroby, ale również od preferencji pacjenta i chirurga.  Obecnie dość rozpowszechnionym postępowaniem jest leczenie obliteracyjne, polegające na wstrzykiwaniu specjalnych środków do chorych żył. Najczęściej takie leczenie stosowane jest w przypadkach mniej zaawansowanych (pojedyncze żylaki, żyły siatkowate, teleangiektazje tzw.”pajączki”). Leczenie obliteracyjne pomocne jest szczególnie jako postępowanie uzupełniające w razie niedoszczętności po leczeniu operacyjnym.Podstawą nowoczesnego leczenia choroby żylakowej kończyn dolnych jest odpowiednie rozpoznanie patologii żylnej oraz zastosowanie skojarzonego leczenia, w celu uzyskania najlepszego wyniku czynnościowego i kosmetycznego. Stosując indywidualizację leczenia chirurgicznego, farmakologicznego, obliteracyjnego, uciskowego i kojarząc je odpowiednio możemy uzyskać znaczą poprawę jakości życia chorych. dr hab. n. med. Andrzej Nowicki, ZdroweMiasto.PL, 23.01.2006 * * * Warto wiedzieć: Skleroterapia kompresyjna - obliteracja, "nastrzykiwanie" lekami zmienionego żylakowo naczynia. Wybiórcze i dokładne podanie do światła niewydolnej żyły substancji drażniącej celem wywołania odczynu zapalnego ściany naczynia, a następnie powolnego włóknienia i zarośnięcia naczynia - od kilku do kilkunastu ukłuć cienką igłą. Nowoczesna metoda leczenia żylaków (wykorzystywana m.in. do kosmetycznego usuwania pajączków naczyniowych - teleangiektazja - np. na udach), która polega na likwidacji przepływu krwi żylnej za pomocą środków farmakologicznych podawanych do światła zmienionego żylakowato naczynia, a następnie zastosowaniu elastycznego opatrunku uciskowego (pończochy). Flebografia – badanie rentgenowskie, polega na wykonaniu zdjęcia RTG naczyń żylnych wypełnionych specjalnym środkiem kontrastującym, pozwala ocenić wygląd wszystkich naczyń żylnych kończyny, uwidacznia miejsce zatkane przez zakrzep. Zbliżonym do flebografii jest badanie izotopowe naczyń żylnych - tu zamiast środka kontrastującego do naczyń żylnych podawany jest preparat radioaktywny; pomiar promieniowania radioaktywnego nad poszczególnymi częściami kończyny pozwala ustalić wszelkie zaburzenia przepływu krwi. (ppk) |
