Dr n. med. Grzegorz Adamczyk PORADNIK MEDYCZNY. ORTOPEDA Człowiek, który prowadzi siedzący tryb życia wykonuje około 1,5 tys. ruchów nogą dziennie. Człowiek aktywny stawia około 10 tys. kroków dziennie (co odpowiada dystansowi ok. 7 km). Nasze kolana są więc bardzo różnie używane, obciążane i starzeją się w różnym tempie. Ludzie, którzy mają w sobie potrzebę ruchu, lubią sport, aktywny wypoczynek, biorą udział w różnych zajęciach ruchowych, często wybierają sobie pracę, która wymaga aktywności fizycznej, dyspozycyjności przez wiele godzin. Mimo to wielu entuzjastów ruchu (i sportów narciarskich) ćwiczy niesystematycznie, np. przez 40 tygodni w roku wykonuje pracę siedzącą, a następnie postanawia w szybkim terminie nadrobić zaległości i w ciągu 3-4 tygodni przygotować się do sezonu narciarskiego, zbić wagę, wzmocnić mięśnie. Potem wyjeżdżają i jeżdżą przez tydzień po 8-10 godzin dziennie. Bardzo łatwo u nich o wystąpienie zmian przeciążeniowych narządu ruchu, a cześć tych zmian może nawet być skutkiem nieprawidłowego, niesystematycznego, jednostronnego czy nadmiernego wysiłku już w czasie tzw. zaprawy narciarskiej. 
Fot. ZdroweMiasto.PL Centralnie w kolanie umieszczone są dwa skrzyżowane więzadła krzyżowe: przednie, które hamuje ruch piszczeli ku przodowi i tylne – uniemożliwiające ślizg ku tyłowi. Dzięki nim chód jest płynny, ekonomiczny i elementy składowe kolana nie ulegają przedwczesnemu zużyciu. 
Fot. ZdroweMiasto.PL Dbajmy o kolana i ćwiczmy mięśnie nóg. Najlepiej kontrolować sposób wykonywania ćwiczeń kontaktując się z trenerem (fitness). Źle wykonywane, nierównomiernie obciążające staw kolanowy ćwiczenia wzmacniają co prawda tolerancję wysiłku, ale niekoniecznie wzmacniają kolana! Warto ten fakt uwzględnić w swoich planach treningowych przed nowym sezonem narciarskim. W pierwszej części zachęcałem Państwa do aktywnej pracy na rzecz swoich kolan. Dzisiaj chciałbym zwrócić uwagę na inne zjawisko, występujące tym razem nie w czasie aktywnego wypoczynku na stoku, ale właśnie w czasie przygotowań do urlopu na nartach. Urazem najczęściej przydarzającym się w przygotowaniach do sezonu (w czasie ćwiczeń fitness i w biegach rekreacyjnych), a jednocześnie najbardziej lekceważonym jest „skręcenie stawu skokowego”, czyli uszkodzenie więzadeł pobocznych: strzałkowo- skokowego przedniego i strzałkowo-piętowego. Więzadła poboczne, zarówno stawu skokowego jak i kolanowego, mają charakter taśm, a nie sprężyn. Stanowią one ograniczniki maksymalnego zakresu ruchu. Przy stawaniu na bocznym lub przyśrodkowym brzegu stopy są słabo napięte, przy pogłębianiu ruchu w pewnej chwili napinają się i nie pozwalają stopie podwichnąć się. A wiec, jeśli chodzimy utykając, nie wyginając nadmiernie stopy – nie są napięte. Każdy z nas posiada zdolność do samoleczenia tego typu uszkodzeń. Jednak leczenie torebki stawu skokowego trwa 6-8 tygodni. Często wystarczy, aby pacjent korzystał z żelowego (lub pneumatycznego) stabilizatora i odpowiednio ustawiał w nim stopę a większość tego typu urazów może być skutecznie wyleczonych w warunkach poradni ortopedycznej. 
Fot. ZdroweMiasto.PL Kość skokowa ukształtowana jest w ten sposób, że jej górna powierzchnia jest pośrodku zagłębiona. Jeśli więzozrost rozejdzie się o ponad 3 mm, chodzimy jedynie na 40% chrząstki stawowej i staw bardzo szybko się zużywa. Niestabilność stawu skokowego (częste "skręcanie kostek") niszczy staw, skazuje na nadmierną pracę mięśnie stabilizujące. Może to prowadzić do niesymetrycznego obciążania ścięgna piętowego, zwanego ścięgnem Achillesa. Prowadzi to do zmiany zwyrodnieniowej zwanej achillodynią lub do zapalenia tkanek otaczających ścięgno, tzw. ościęgna. Ból i zwyrodnieniowe pogrubienie ścięgna pojawia się najczęściej 6-8 cm nad miejscem przyczepu ścięgna do pięty (m.in. dlatego, że jest to rejon najsłabiej ukrwiony) i zagraża przewlekłym przerwaniem ścięgna Achillesa. Charakterystyczne dolegliwości to ból nad piętą, pojawiający się początkowo po wysiłku, następnie po godzinie ćwiczeń; stopniowo czas ćwiczenia bezbólowego skraca się i przechodzi w ból stały. Takie zmienione zapalnie ścięgno może ulec zerwaniu. 
Fot. ZdroweMiasto.PL Dr n. med. Grzegorz Adamczyk, 06.11.2007, ZdroweMiasto.PL |
