Dr n. med. Robert Świerczyński PORADNIK MEDYCZNY. ORTOPEDA Starożytni historycy nie wyjaśnili dokładnie, czy uraz Achillesa, greckiego bohatera spod Troi, był otwartym uszkodzeniem ścięgna piętowego w wyniku postrzelenia strzałą z łuku przez Parysa, czy też zerwaniem, którego doznał w trakcie igrzysk. Od tego czasu ścięgno piętowe nosi jego imię. Pierwsza wzmianka dotycząca podskórnego uszkodzenia ścięgna piętowego pochodzi od Ambrożego Pare z 1575 roku. Przypadek obustronnego zerwania ścięgien piętowych został opisany w 1722 roku przez J.L. Petita i dotyczył clowna cyrkowego, który doznał urazu przy zeskoku ze stołu o wysokości 1-go metra. Wśród sportowców pierwszy przypadek uszkodzenia ścięgna dotyczył 26-letniego skoczka w dal, opisany przez K. Maydla w 1882 roku. Uszkodzenia ścięgna piętowego można zaliczyć do grupy chorób cywilizacyjnych wynikających z coraz mniejszej aktywności fizycznej społeczeństwa. Okazjonalnie podejmowane wysiłki fizyczne bez właściwego przygotowania często skutkują podskórnymi przerwaniami ścięgna piętowego. Dokładny mechanizm przerwania ścięgna piętowego pozostaje sprawą kontrowersyjną do dnia dzisiejszego. Przyczyny uszkodzeń  Przyczyny uszkodzeń mogą być proste lub złożone: teorie obejmują sumowanie się mikrouszkodzeń, proces zwyrodnienia i degeneracji ścięgna w przebiegu procesu starzenia organizmu, spadek unaczynienia ścięgna w 4 dekadzie życia, jak również zaburzenie mechanizmu ochronnego proprioceptorów. Wydaje się, że decydującą rolę odgrywa zaburzenie hamowania ochronnego proprioceptorów przy nadmiernyych obciążeniach ścięgna. Pozostałe czynniki mogą wpływać predysponująco na ten proces. W ok. 60 % przypadków wycinków histologicznych pobieranych śródoperacyjnie uwidoczniono zmiany degeneracyjne struktury ścięgna w okolicy jego przerwania. Większość spośród badanych pacjentów była osobami mało aktywnymi fizycznie tylko okazjonalnie podejmująca się aktywności sportowej, najczęściej bez właściwego przygotowania i rozgrzewki. Wskazuje to na możliwość występowania różnych procesów upośledzających wytrzymałość ścięgna w wyniku czego przy obciązeniach przekraczających możliwości jego adaptacji elastycznej (4-12% rozciągliwość ścięgna) i dochodzi do całkowitego przerwania. Częste, powtarzające się mikroprzerwania włókien ścięgnistych podlegające samonaprawie poprzez wytworzenie bezładnej fibroblastycznej blizny zmieniają elastyczność ścięgna doprowadzając do uszkodzeń nawet bez nadmiernego obciążenia. Najczęściej ścięgno ulega uszkodzeniu w swej części środkowej pomiędzy 2-6 cm ponad guzem piętowym. Jest to okolica o najsłabszej perfuzji naczyniowej i miejsce, w którym włókna ścięgniste zmieniają swój przebieg skręcając się wzdłuż długiej osi o 50°-130° do wewnątrz.Objawy i podział uszkodzeń Charakterystyczne objawy i dane z wywiadu przy przerwaniu ścięgna to: nagły, głośny trzask i gwałtowny ból od pięty do łydki, obrzęk i zasinienie tyłostopia (świeże), bolesność palpacyjna i brak napięcia ścięgna, wyczuwalne zagłębienie na tylnej powierzchni ścięgna, niemożność wspięcia na palce nogi chorej, dodatni test uciskowy Thompsona, ujemny test igłowy O’Briena. Podział uszkodzeń ścięgna piętowego:
 LeczenieCelem leczenia operacyjnego uszkodzeń ścięgna jest przywrócenie w możliwie najkrótszym czasie pełnej sprawności kończyny i odtworzenie właściwej długości i wytrzymałości ścięgna Achillesa. Optymalne możliwości w tym zakresie daje operacyjne zespolenie ścięgna wytrzymałe mechanicznie najlepiej pod kontrolą wzroku. Aktywne usprawnianie, obejmujące wczesne uruchomienie ścięgna chroni przed wytworzeniem się zrostów z okolicznymi tkankami, zmniejsza zaniki mięśni łydki oraz przyspiesza modelowanie się blizny łącznotkankowej. Włókna kolagenowe pod wpływem przyłożonego napięcia układają się równolegle do długiej osi ścięgna i produkują włókna łączące (cross-links), odtwarzając prawidłową strukturę ścięgna i przywracają jego właściwą wytrzymałość. Leczenie zachowawcze połączone z unieruchomieniem w opatrunku okrężnym wiąże się z wieloma komplikacjami obejmującymi zanik mięśni kończyny, sztywność stawów po unieruchomieniu, zaburzenia odżywienia chrząstki stawowej, zakrzepowe zapalenie żył, zaburzenia trakcji ścięgna wynikające ze zrostów, jak też wyższy odsetek ponownych zerwań ścięgna. Wszystkich zainteresowanych tematyką uszkodzeń ścięgna piętowego zapraszam na moją stronę WWW, gdzie w dziale PREZENTACJE znajdą informacje dotyczące patomechaniki, leczenia i usprawniania przy podskórnym przerwaniu ścięgna piętowego (przegląd technik operacyjnych m.in.: zeszycie ścięgna Achillesa metodą "koniec do końca", rekonstrukcja ścięgna sposobem LINDHOLMA, plastyka zastarzałego uszkodzenia ścięgna metodą V-Y tendinous flap wg Elstroema/Pankovicha, plastyka wzmacniająca m. podeszwowym - przy częściowym zerwaniu Achillesa). dr n. med. Robert Świerczyński, 12.01.2006, ZdroweMiasto.PL |
