PORADNIK MEDYCZNY. UROLOG Dlaczego mieszkańcy Azji i Dalekiego Wschodu, odżywiając się w sposób diametralnie różny od mieszkańców świata zachodniego, rzadziej zapadają na choroby gruczołu krokowego? Dlaczego rak stercza sieje spustoszenia wśród Amerykanów rasy czarnej, a ryzyko zachorowania na tę chorobę mężczyzn rasy żółtej jest niewielkie? Powyższe i inne pytania zadają sobie badacze na całym świecie. W badaniach mających na celu wypracowanie metod działania profilaktycznego coraz częściej podnosi się problem środowiska, w którym żyjemy oraz sposób odżywiania - czynniki mające przemożny wpływ nie tylko na gruczoł krokowy, ale na cały nasz organizm. Zastanawiająca jest predyspozycja mężczyzn rasy czarnej do większej zapadalności i umieralności na raka gruczołu krokowego. Jako czynniki usposabiające wymienia się wyższy poziom testosteronu, nieodpowiedni (wysokokaloryczny, z dużym udziałem nienasyconych kwasów tłuszczowych) sposób odżywiania oraz obciążenia genetyczne. Badania patomorfologiczne ujawniły podobny odsetek utajonych (bez objawów klinicznych) ognisk raka stercza zarówno u mężczyzn żyjących w Stanach Zjednoczonych i Europie, jak i na Dalekim Wschodzie. Jednakże u osób żyjących w Azji mniej postaci utajonego raka przechodzi w postać klinicznie jawną. Podobne różnice stwierdza się w pierwszym pokoleniu emigrantów z Azji do USA. Dopiero w drugim pokoleniu, gdy zacierają się różnice środowiskowe i dietetyczne, odsetek jawnych klinicznie postaci raka stercza wyrównuje się. Zapadalność czarnoskórych Amerykanów na tę chorobę jest około 50% wyższa niż przedstawicieli innych grup. I wprawdzie niedawno zaczęto zauważać spadek zachorowań na raka stercza, ale problem nadal pozostaje otwarty. Tradycyjnie dieta zachodnia jest bogata w tłuszcz i uboga w błonnik. Dieta azjatycka, zwłaszcza na dalekim Wschodzie, jest zgoła odmienna. Składniki diety azjatyckiej, wegetariańskiej i mieszkańców basenu Morza śródziemnego są nie tylko ubogie w tłuszcz, ale są również bogatym źródłem estrogenów roślinnych, mających właściwości przeciwnowotworowe. Niesterydowe substancje roślinne o działaniu estrogennym (flawonoidy, izoflawony, lignany) stanowią przedmiot zainteresowania badaczy. Stosunkowo dobrze poznanym źródłem fitoestrogenów (genisteiny i dajdzeiny) są produkty sojowe. W kiełkach fasoli mung występuje kumestrol, z kolei olej lniany obfituje w lignany. Licopen, karotenoid zawarty w pomidorach, zmniejsza ryzyko wystąpienia raka. Zielona herbata, tradycyjny napój Wschodu, zawiera polifenole działające jak antyoksydant i ma ochronne działanie przeciwnowotworowe. Dużym uproszczeniem byłoby polecanie jakiejś konkretnej rośliny czy warzywa; we wszystkich są zawarte związki niezbędne do prawidłowego działania organizmu. Mechanizm działania słabych estrogenów pochodzenia roślinnego sprowadza się do hamowania 5-alfareduktazy, kinaz białkowych swoistych dla tyrozyny, topoizomerazy DNA; angiogenezy oraz wzmagania aktywności antyoksydacyjnej, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia zagrożenia nowotworem. W profilaktyce raka stercza zaczynamy poznawać rolę kwasów tłuszczowych zawartych w tłuszczach zwierzęcych i czerwonym mięsie. Podwyższony poziom nasyconych kwasów tłuszczowych, a zwłaszcza kwasu alfa-linolenowego zwiększa ryzyko zachorowania na raka stercza. Kwasy tłuszczowe występujące w rybach i owocach morza ryzyko to zmniejszają. Godna podkreślenia jest przeciwnowotworowa, ochronna rola witamin A, D3 oraz E, a także pierwiastków takich jak selen, magnez i cynk. Jeżeli porównamy ze sobą wysokokaloryczna, bogatą w tłuszcze, mięso i węglowodany dietę typową dla mieszkańców krajów zachodnich z dietą obfitującą w produkty roślinne, potrawy z ryb i owoców morza, właściwą mieszkańcom Azji i basenu Morza Śródziemnego, otrzymamy odpowiedź na pytania postawione na wstępie. Oto wskazówki dietetyczne dla mężczyzn w każdym wieku:
| |
