PORADNIK MEDYCZNY. UROLOG Zapalenie gruczołu krokowego jest coraz częstszym schorzeniem urologicznym, z którym spotykają się urolodzy i lekarze pierwszego kontaktu. W krajach Europy Zachodniej i w USA 25% mężczyzn zgłaszających się do urologa, to pacjenci z objawami prostatitis. W Polsce nie mamy dokładnych danych statystycznych dotyczących zapadalności na zapalenie gruczołu krokowego, ale w ostatnich latach obserwuje się zdecydowany wzrost zachorowań na tę trudną do leczenia chorobę. Istotną przyczyną wzrostu zachorowań, szczególnie młodych ludzi w przedziale wiekowym 20-40 lat, są stresy związane z życiem codziennym, siedzący tryb życia, długotrwałe siedzenie na fotelu samochodowym, brak ruchu oraz - co jest niezmiernie istotne - swoboda seksualna w szerokim znaczeniu tego słowa. Przyczyny i częstość występowania Zapalenie gruczołu krokowego nie jest jednolitą chorobą, lecz zespołem chorobowym, spowodowanym przez różne czynniki etiologiczne. Nie rozpoznane zapalenie stercza, źle leczone, powoduje frustrację pacjenta i poczucie, że choroba jest nieuleczalna. Kryteriami podziału rodzajów zapalenia są nie tylko objawy kliniczne, ale przede wszystkim wyniki mikrobiologicznych i cytologicznych badań moczu i wydzielin stercza. Od 1978 roku obowiązuje jednolita klasyfikacja zapaleń stercza, oparta na wyżej wymienionych kryteriach, a opracowana przez Dracha (poniżej). Postaci choroby (z uwzględnieniem czynnika sprawczego):
Zdania na temat roli tych bakterii, jako czynnika etiologicznego zapalenia stercza, są podzielone. Jedni uważają, że mogą one kolonizować cewkę, ale rzadko są przyczyna infekcji objawiającej się klinicznie; inni są przekonani o znaczącej roli tych bakterii w tzw. idiopatycznym zapaleniu stercza, gdy posiewy klasycznymi metodami w kierunku najczęstszych patogenów dają ujemny wynik lub hoduje się inny drobnoustrój, a prawdziwy patogen nie zostaje wykryty. Zakażeniu gruczołu krokowego sprzyja zwężenie cewki moczowej, stulejka, skurcze zwieracza zewnętrznego cewki, jako reakcja na schorzenia odbytu (zespół odbytowo-płciowy). Infekcja może być wywołana bakteriami z odbytnicy, drogą nazcyń krwionośnych i chłonnych. Istotą rozpoznania mikrobiologicznego jest stwierdzenie bakterii w moczu oraz wydzielinie stercza. Obecność co najmniej 10 białych krwinek oraz makrofagi obarczone ciałami tłuszczowymi w obrazie mikroskopowym potwierdzają rozpoznanie. Objawy i leczenie Ostre, bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego przebiega z gorączką i dreszczami, a stercz jest powiększony, obrzęknięty, miękki i bolesny. Chory skarży się na trudności w oddawaniu moczu, aż do jego całkowitego zatrzymania włącznie. Stercz należy badać delikatnie; nie powinno się wykonywać masażu stercza, ponieważ grozi to posocznicą. Jedynym sposobem odprowadzenia moczu z pęcherza jest utworzenie przetoki przezskórnej nadłonowej poprzez nakłucie (cystostomia). Powikłaniem nie rozpoznanego lub niewłaściwie leczonego ostrego zapalenia jest ropień odbytu. Można go rozpoznać badaniem palcem przez odbytnicę lub przezodbytniczym badaniem ultrasonograficznym. Leczenie polega na opróżnieniu i drenażu ropnia przez krocze (pod kontrolą USG) lub od strony cewki (elektrosekcja stercza z otwarciem ropnia do cewki) pod osłoną leków przeciwbakteryjnych. Przewlekłe bakteryjne zapalenie stercza występuje niezmiernie rzadko i jest zazwyczaj następstwem ostrego zapalenia. Przebieg jest bezgorączkowy, a większość chorych zgłasza dolegliwości dyzuryczne, częstomocz, parcia naglące, bóle w okolicy krocza, kości krzyżowej, podbrzusza, jąder, ból w czasie ejakulacji oraz obserwuje obecność krwi w nasieniu. U większości mężczyzna w średnim i starszym wieku stwierdza się kamienie w sterczu, co nie ma większego znaczenia klinicznego. Natomiast kamienie zakażone bakteriami mogą podtrzymywać infekcję dróg moczowych i stercza, co powoduje niepowodzenie w leczeniu farmakologicznym. W tych przypadkach wskazana jest elektroresekcja przezcewkowa stercza. Niebakteryjne zapalenia stercza oraz prostatodynia, która według współczesnych jest jego odmianą, są najczęstszymi postaciami zapaleń gruczołu krokowego. W posiewach i wydzielinie stercza nie stwierdza się drobnoustrojów patogennych, a badanie cytologiczne wydzieliny wykazuje zmiany zapalne. Przyczyna tego schorzenia pozostaje nieznana. Być może jest to schorzenie o etiologii autoimmunologicznej. Odpowiedzialny za ten typ zapalenia może być odpływ moczu do kanalików stercza, powodujący chemiczne zapalenie. Wyniki badań urodynamicznych wykazują zmniejszony przepływ cewkowy, wzrost ciśnienia śródpęcherzowego, spastyczną dysfunkcję szyi pęcherza i odcinka sterczowego cewki, zwiększoną wartość ciśnienia zamknięcia cewki - nazywane objawami dyssynergii wypieraczowo-zwieraczowej. Nieznajomość przyczyn choroby implikuje zwykle nieskuteczne leczenie. Ponadto wielu autorów uważa, że czynniki psychogenne, stres, odgrywają istotną rolę w powstawaniu i utrzymywaniu się objawów tego schorzenia. W leczeniu ostrego i przewlekłego bakteryjnego zapalenia oraz ropnia stosuje się leki przeciwbakteryjne. Za bardzo skuteczne uważa się fluorochinolony. Wszystkie jednak leki słabo przenikają do zmienionych zapalnie tkanek stercza, stąd leczenie należy prowadzić przez co najmniej 4 tygodnie. W leczeniu zakażeń chlamydiami stosuje się głównie antybiotyki z grupy makrolidów i tetracyklin oraz fluorochinolony. Podobnie postępujemy w leczeniu zakażeń mykoplazmami płciowymi. W przypadku zakażeń przenoszonych drogą płciową obowiązuje leczenie partnerów seksualnych. Objawowo stosuje się leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, spazmolityki, miorelaksanty, alfa blokery. Duża grupę leków stosowanych w zapaleniu gruczołu krokowego stanowią preparaty pochodzenia roślinnego, a to ze względu na obecność w nich takich substancji jak garbniki, steroidy roślinne (fitosterole, sitosterole), flawonoidy, saponiny, kwasy wielofenolowe, aminy biogenne i olejki eteryczne. dr n. med. Wojciech Ejchman, 11.04.2006, ZdroweMiasto.PL | |
