PORADNIK MEDYCZNY. GINEKOLOG Poród przedwczesny jest największym problemem współczesnego położnictwa, ponieważ wiąże się z nim nadal duża umieralność okołoporodowa noworodków. Wczesne i późne powikłania medyczne związane z wcześniactwem przysparzają wiele kłopotów tak rodzinie, jak i służbom medycznym i społeczeństwu. Wcześniactwo nie jest tylko zjawiskiem medycznym, lecz także, w szerokim tego słowa znaczeniu socjoekonomicznym. Zatem nie tylko postęp medycyny perinatalnej, ale i poprawa poziomu życia społeczeństwa może przyczynić się do zmniejszenia częstości wcześniactwa i jego następstw. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia mianem porodu przedwczesnego określa się przedwczesne zakończenie ciąży w okresie miedzy 23. a 37. tygodniem jej trwania. Z porodów tych rodzą się noworodki niedonoszone (wcześniaki), nie przygotowane w pełni do życia poza organizmem matki, o wadze od 500g do 2500g. Mimo dużego postępu, jaki dokonał się w okresie ostatnich kilkunastu lat w zakresie profilaktyki i leczenia porodów przedwczesnych ich częstość w krajach rozwiniętych utrzymuje się na prawie niezmienionym poziomie 8-10%. Wiąże się to z działaniem niekorzystnych czynników na kobietę ciężarną, jak skażenie środowiska, złe warunki socjalne, ciężka praca fizyczna, stres. Wcześniactwo jest główną przyczyną zgonów noworodków (85% zgonów noworodków w okresie okołoporodowym spowodowanych jest wcześniactwem), a 30% dzieci urodzonych przed 29. tygodniem ciąży, które przeżyją, wykazuje zaburzenia neurologiczne, zaburzenia słuchu i wzroku oraz zdolności intelektualnych. Dzięki rozwojowi intensywnej terapii neonatologicznej (która wymaga ogromnych nakładów finansowych na wysoce specjalistyczną aparaturę oraz leki) przeżywa coraz więcej dzieci urodzonych z coraz mniej zaawansowanych ciąż. Nadal jednak głównym problemem jest walka z zespołem zaburzeń oddechowych (RDS), którego pochodną są wszelkie inne powikłania wcześniactwa. Sprawny i wydolny układ maciczno-łożyskowy jest najlepszym inkubatorem, w którym powinien rozwijać się i dojrzewać płód, i tylko w przypadku ostrego zagrożenia życia niedojrzałego płodu życie poza macicą może być korzystniejsze. Dlatego tak ważne jest wykrywanie czynników ryzyka i objawów porodu przedwczesnego oraz skuteczne leczenie mające na celu przedłużenie ciąży. Niestety, problem zapobiegania porodom przedwczesnym jest niezmiernie trudny, bowiem przyczyny mieszczą się zarówno w sferze działania medycznego, jak i poza nimi. Tylko niektóre z nich można wyeliminować poprzez poprawę organizacji opieki nad kobietą ciężarną lub odpowiednie leczenie przyczynowe. Przyczyny i czynniki ryzyka porodu przedwczesnego Pomimo nagromadzenia wielu faktów i powstania nowych teorii w dalszym ciągu nie udało się jednoznacznie ustalić i wyjaśnić przyczyn występowania przedwczesnej czynności skurczowej macicy. Do najczęściej wymienianych czynników ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego zaliczamy:
Każda ciężarna z rozpoczętym porodem przedwczesnym powinna jak najszybciej znaleźć się w oddziale patologii ciąży. Stopień zaawansowania porodu decyduje o powodzeniu leczenia. Leczenie w porodzie przedwczesnym polega na:
Odrębny problem stanowi przedwczesne pękniecie błon płodowych w ciąży niedonoszonej, które może być zarówno przyczyną jak i następstwem zakażenia wewnątrzmacicznego. Przyjmuje się, że zakażenie towarzyszy ok. 40% wszystkich porodów przedwczesnych. Dlatego u ciężarnej z pęknięciem błon płodowych konieczna jest wnikliwa diagnostyka laboratoryjna oraz bakteriologiczna pozwalająca na monitorowanie zagrożenia zakażeniem. Konieczna jest również codzienna kardiotokograficzna ocena czynności serca płodu. W większości przypadków poród odbywa się w ciągu tygodnia od momentu przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, chociaż czasami udaje się przedłużyć ciążę o kilka tygodni. Znaczne obniżenie wskaźnika umieralności noworodków w Polsce w ostatnich latach było możliwe głównie dzięki wprowadzeniu trójstopniowej opieki medycznej nad ciężarną, która zakłada kierowanie ciężarnych z rozpoczętym porodem przedwczesnym do kliniki. W ośrodkach tych oprócz większych możliwości hamowania przedwczesnej czynności skurczowej macicy znajdują się oddziały intensywnej opieki medycznej dla noworodków (wcześniaków). Ogromne nakłady finansowe i postęp tej dziedziny medycyny pozwala uratować wiele małych wcześniaków, które do niedawna były bez szans. Nadal jednak zmniejszenie liczby porodów przedwczesnych jest głównym zadaniem dla położników. Nie można tego osiągnąć bez odpowiedniej polityki społecznej państwa. dr n. med. Stanisław Skublicki, 07.03.2006, ZdroweMiasto.PL (arch.) | |||
