• Informator
•  | Poczekalnia
•  | Zdrowy Mieszczanin
•  | Doniesienia Listonosza

Schizofrenia jest chorobą rozpoczynającą się w młodym wieku, w momencie wchodzenia w okres dorosłości, przed osiągnięciem samodzielności społecznej i zawodowej. Złożoność objawów niejednokrotnie utrudnia wychwycenie początku choroby zarówno przez chorego jak i najbliższe otoczenie. W większości przypadków zgłoszenie się do lekarza ma miejsce po około dwóch latach od początku choroby. Tymczasem im choroba szybciej wychwycona i leczona, tym jej negatywny wpływ, zwłaszcza na możliwości poznawcze pacjenta, jest mniejszy.

Nieostrość oraz niespecyficzność początkowej manifestacji schizofrenii utrudnia szybkie postawienie diagnozy. Dlatego tak ważne jest przybliżenie problemu inicjacji tej choroby u młodzieży jak najszerszemu ogółowi społeczeństwa, a szczególnie środowisku rodzinnemu i szkolnemu, które jako pierwsze mogą wychwycić początek choroby.

Chorobę poprzedzają niespecyficzne objawy, zwane prodromalnymi, takie jak: upośledzenie koncentracji uwagi, osłabienie napędu i motywacji, obniżenie nastroju (przygnębienie), zaburzenia snu (bezsenność), lęk, wycofanie społeczne (głównie z kontaktów rówieśniczych), drażliwość, podejrzliwość, zmiany w odbieraniu siebie i otoczenia, osłabienie funkcjonowania właściwego dla danego etapu rozwoju psychicznego.

Dotychczas dobrze uczące się dziecko zaczyna mieć problemy w szkole, co uwidacznia się najczęściej w pogorszeniu ocen. Zmiany w zachowaniu polegają na wycofaniu się społecznym, utracie dotychczasowych zainteresowań, upośledzeniu pełnienia ról. Zmiany fizyczne mogą uwidaczniać się w zaburzeniach łaknienia, snu, pod postacią utraty energii, widocznym spowolnieniu ruchowym, zaniku motywacji do działania. Mogą pojawić się niezwykłe myśli i poglądy. Młody człowiek ma obniżoną sprawność podczas pracy. Większość pacjentów od pierwszych miesięcy zachorowania uskarża się na zaburzenia uwagi. Często młodzież zamartwia się sprawami, które dotychczas nie absorbowały ich myśli. Znaczna część młodzieży prezentuje brak pewności siebie od początku choroby.

Trudności diagnostyczne w początkowym okresie schizofrenii wynikają ze zmian w zachowaniu, odbiorze samego siebie i świata podobnych do tych zachodzących w okresie dojrzewania. Okres młodzieńczy jest wyjątkowo niestabilny pod względem stanu psychicznego i u dużej części młodzieży mogą pojawiać się krótkie stany obniżonego nastroju, zniechęcenie, łatwość przechodzenia w skrajne nastroje, drażliwość i zmiany percepcyjne. Większość rodziców musi uzbroić się w cierpliwość i okazywać pełne zrozumienie dla trudności młodzieży w okresie adolescencji, gdyż - obok wieku podeszłego - jest to najtrudniejszy etap w życiu człowieka. Nic też dziwnego, że wychwycenie objawów schizofrenii w okresie młodzieńczym jest szczególnie trudne i na całym świecie obserwuje się późną zgłaszalność do psychiatry.

Poważny niepokój może budzić załamanie się linii życiowej: Młody człowiek zaczyna zaniedbywać się w nauce, wycofuje się z kontaktów społecznych, staje się zamknięty w sobie, czasami nie potrafi w pełni wyrazić uczuć, może sprawiać wrażenie obcego i chłodnego emocjonalnie. Rodzice mogą zauważyć nieuzasadnioną zmianę zwyczajów, stałych zachowań, nieufność nawet do najbliższych, podejrzliwość.

Okres objawów przedchorobowych, poprzedzających ostre objawy, może trwać od paru miesięcy do kilku lat. Jednak nie zawsze wystąpienie psychozy schizofrenicznej jest poprzedzone okresem objawów wstępnych. U części pacjentów może wystąpić ostry początek z od razu wyraźnie zaznaczonymi objawami psychotycznymi, które otoczenie postrzega jako znacznie odbiegające od dotychczasowego zachowania chorego. Pojawienie się zmiany w zachowaniu dziecka wpływa na funkcjonowanie całej rodziny.

Niejednokrotnie zachowania chorobowe są traktowane przez otoczenie jako niegrzeczne, opozycyjne lub przejaw lenistwa, zwłaszcza gdy dziecko nie jest w stanie przyswajać szkolnej wiedzy z taką łatwością, jak przed chorobą. Każde ewidentne pogorszenie wyników w nauce powinno być przez rodziców wnikliwie, z ostrożnością i troską rozpatrzone: czy czasem podłożem trudności szkolnych nie jest choroba psychiczna.

Nierzadko rozpoznanie schizofrenii w początkowym okresie choroby utrudniają wysuwające się na pierwszy plan cechy depresji. W niektórych badaniach aż u połowy pacjentów początkowo dominowały objawy depresyjne: przygnębienie, spowolnienie, zaburzenia snu, spadek koncentracji uwagi, poczucie niewydolności, zniechęcenie, doszukiwanie się winy w sobie. Uznaje się, że taki początek schizofrenii raczej dobrze nie rokuje. Szczególnie niebezpieczne są myśli i tendencje samobójcze zagrażające bezpośrednio życiu pacjenta, które zaskakują jeszcze dobrze nie zorientowaną w chorobie rodzinę. Obniżenie nastroju pojawia się nawet kilka lat przed wystąpieniem objawów psychotycznych, takich jak omamy i urojenia, czy niezwykłe treści myślenia.

Powolny i różnorodny obraz rozwoju choroby wymaga dobrej współpracy rodziny z psychiatrą, który w takich przypadkach musi mieć czas na ostrożne zdefiniowanie diagnozy. Niejednokrotnie nie wystarcza jedna lub druga wizyta u lekarza, ponieważ w miarę upływu czasu zmienia się i krystalizuje obraz choroby, i im dłużej pacjent jest obserwowany przez lekarza, tym rozpoznanie jest bardziej adekwatne. Ważne jest zaufanie, jakim obdarza lekarza pacjent i jego rodzina. Im lepszy kontakt nawiąże lekarz z chorym i rodzicami, tym więcej dowie się o chorobie pacjenta. Zaburzenia w zdrowiu psychicznym są szczególnie osobiste, toteż wzajemne relacje pacjenta i opiekunów z lekarzem leczącym wymagają wyjątkowej delikatności i rzetelności ze strony psychiatry.

dr med. Małgorzata Dąbkowska, psychiatra dzieci i młodzieży, 30-05-2009, zdrowemiasto.pl / arch. ABC Pacjenta

Zdrowy Mieszczanin | Alergologia | Chirurgia naczyń | Dermatologia | Gastroenterologia | Ginekologia | Interna | Kardiologia | Kosmetologia | Laryngologia | Medycyna estetyczna | Onkologia | Ortopedia | Psychiatria | Proktologia | Seksuologia | Stomatologia | Urologia