Ortopeda. Uszkodzenia łąkotek
PORADNIK MEDYCZNY. ORTOPEDA. MEDYCYNA SPORTOWA
Kolano prawe. Więzadło krzyżowe tylne i wiązadła łąkotkowo-udowe tylne (widok z preparatu).
www.ortopeda.zdrowemiasto.pl
Łąkotki odgrywają ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu stawu kolanowego u człowieka. Panuje zgodność, iż naprawa uszkodzeń łąkotek jest postępowaniem z wyboru w sytuacji, gdy rodzaj i rozległość uszkodzenia daje szansę na naprawę i wydolne jej wygojenie.
Funkcje łąkotek
Prawidłowo zbudowane łąkotki stawowe kolana odgrywają istotną rolę w przenoszeniu obciążeń z powierzchni stawowej kłykci kości udowej na kość piszczelową, jak też w procesach ich amortyzacji. Włókna kolagenowe, z których są zbudowane w głównej mierze mają układ okrężny i skośny, co sprzyja deformacji elastycznej pod wpływem nacisku. Łąkotki przenoszą ok. 45% całkowitych obciążeń na powierzchniach styku końców stawowych kolana. Łąkotka boczna przenosi ok. 70% obciążeń przedziału bocznego, zaś łąkotka przyśrodkowa 50% obciążeń przedziału przyśrodkowego, w pełnym wyproście kolana. Meniscektomia przyśrodkowa istotnie zwiększa nacisk w przedziale przyśrodkowym. Utrata właściwości amortyzujących łąkotki istotnie zwiększa nacisk na powierzchnie stawowe i prowadzi do przedwczesnego zużycia i zmian zwyrodnieniowych chrząstki w kolanie.
Ryc. 2. Biomechanika łąkotek . Łąkotki spełniają rolę stabilizatorów i amortyzatorów zmieniając rozkład nacisku chrząstki.
Oprócz funkcji amortyzującej łąkotki odgrywają również ważną rolę w stabilizacji kolana. Łąkotki zmniejszają siły przedniej translokacji kości udowej względem piszczeli w przypadku braku więzadła krzyżowego przedniego. Najważniejszą składową łąkotki jest jej róg tylny i on też najczęściej jest uszkadzany w niestabilności stawu. Jednoczesne uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego i meniscektomia przyśrodkowa w bardzo istotny sposób zwiększa wiotkość stawu w płaszczyźnie przednio-tylnej w porównaniu z prawidłowym kolanem.
Funkcje łąkotek
• przenoszenie obciążeń
• absorpcja drgań i wstrząsów
• stabilizacja mechaniczna
• propriocepcja
• rozprowadzanie płynu
maziowego
Ryc. 3. Budowa przestrzenna łąkotki (układ włókien kolagenu).
Struktura łąkotki
Ryc. 4. Przestrzenna orientacja łąkotek:
Trzecią, niemniej istotną rolą łąkotek jest współdziałanie w prawidłowym ”smarowaniu” i odżywianiu powierzchni stawowych oraz działanie pochłaniające wstrząsy, w przypadku np. lądowania na twardym podłożu.
Wymienione fizjologiczne i biomechaniczne funkcje łąkotek zmuszają do ich oszczędzania za wszelką cenę, o ile jest to technicznie możliwe. Pacjenci po częściowym usunięciu łąkotki odczuwają mniejszy dyskomfort, niż ci po totalnej meniscektomii. Przebyte wycięcie łąkotki prowadzi do szybszego rozwoju zmian zwyrodnieniowych chrząstki i niewydolności więzadeł. Radiologicznie, można było rozpoznać stronę, po której wykonana była meniscektomia w 85% przypadków (zwężenie szpary stawowej, szpotawa oś kończyny. Im dłuższy czas upłynął od zabiegu do oceny radiologicznej i klinicznej tym obraz zmian zwyrodnieniowych jest wyraźniej zaznaczony. Gorsze skutki kliniczne i radiologiczne wywołuje usunięcie łąkotki bocznej. Jednoznacznie wykazano, iż całkowite usunięcie łąkotki prowadzi do wczesnych zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego. Zachowanie jak największej powierzchni łąkotki w stawie stwarza szansę uzyskania korzystniejszych wyników funkcjonalnych.
Fot. 5. Uszkodzenia łąkotek (przykłady): A - uszkodzenie horyzontalne (poziome); B - uszkodzenie zwyrodnieniowe;
C- obraz artroskopowy uszkodzenia wertykalnego łąkotki; D - uszkodzenie radialne;
E - uszkodzenie wertykalne podłużne niestabilne – typu rączki od wiadra; F - uszkodzenie typu języczka.
Chirurgiczna naprawa łąkotek
Badania kliniczne wykazały, że uszkodzenia łąkotek mogą ulec wygojeniu w obrębie strefy unaczynionej (tzw. red - przytorebkowej), jeżeli została zachowana stabilność stawu. Początkowo naprawy łąkotek dokonywano z artrotomii, jednak rozwój technik artroskopowych pozwolił na wprowadzenie szwów „inside-out”, „outside-in” i „all inside”. Nie zaobserwowano istotnych różnic wyników pomiędzy technikami otwartymi i artroskopowymi. Zachęcające wyniki napraw uszkodzeń łąkotek w strefie unaczynionej pozwoliły na podjęcie napraw uszkodzeń w obrębie strefy mniej unaczynionej (tzw. strefa red-white). Do tych ostatnich coraz częściej używa się biowchłanialne elementy mocujące (strzałki, haczyki itp.). Okolicę uszkodzoną odświeża się sposobem abrazji oraz nakłuwa w celu uzyskania skrzepu fibrynowego. Konieczna jest ochrona stawu przed ruchami powodującymi przesuwanie się łąkotek (zakres ruchu nie powinien przekraczać 15º-90º) oraz ich odciążanie, do momentu wytworzenia wydolnej blizny łącznotkankowej (okres 4-6 tygodni).
Więcej m.in. na ten temat znajdą Państwo na mojej stronie pod adresem: www.ortopeda.zdrowemiasto.pl. Zapraszam!
Funkcje łąkotek
Prawidłowo zbudowane łąkotki stawowe kolana odgrywają istotną rolę w przenoszeniu obciążeń z powierzchni stawowej kłykci kości udowej na kość piszczelową, jak też w procesach ich amortyzacji. Włókna kolagenowe, z których są zbudowane w głównej mierze mają układ okrężny i skośny, co sprzyja deformacji elastycznej pod wpływem nacisku. Łąkotki przenoszą ok. 45% całkowitych obciążeń na powierzchniach styku końców stawowych kolana. Łąkotka boczna przenosi ok. 70% obciążeń przedziału bocznego, zaś łąkotka przyśrodkowa 50% obciążeń przedziału przyśrodkowego, w pełnym wyproście kolana. Meniscektomia przyśrodkowa istotnie zwiększa nacisk w przedziale przyśrodkowym. Utrata właściwości amortyzujących łąkotki istotnie zwiększa nacisk na powierzchnie stawowe i prowadzi do przedwczesnego zużycia i zmian zwyrodnieniowych chrząstki w kolanie.
ACL - anterior cruciate ligament (więzadło krzyżowe przednie)
PCL - posterior cruciate ligament (więzadło krzyżowe tylne)
MM - medial meniscus (łąkotka przyśrodkowa)
ML - meniscus lateral (łąkotka boczna)
|
Miniscektomia jest to zabieg operacyjny usunięcia (wycięcia) uszkodzonej części łąkotki kolana. Miniscektomia jest postępowaniem z wyboru. Może być wykonane metodą otwartą (artrotomia) lub metodą zamkniętą - artroskopowo. Istotą meniscektomii artoskopowej jest zachowanie możliwie największej zdrowej części łąkotki. Wskazaniem do usunięcia fragmentu łąkotki jest uszkodzenie nie poddające się naprawie, często pochodzenia zwyrodnieniowego.
Fot. Usunięcie fragmentu łąkotki – uszkodzenie typu języczka. Źródło: www.ortopeda.zdrowemiasto.pl |
Ryc. 2. Biomechanika łąkotek . Łąkotki spełniają rolę stabilizatorów i amortyzatorów zmieniając rozkład nacisku chrząstki.
Oprócz funkcji amortyzującej łąkotki odgrywają również ważną rolę w stabilizacji kolana. Łąkotki zmniejszają siły przedniej translokacji kości udowej względem piszczeli w przypadku braku więzadła krzyżowego przedniego. Najważniejszą składową łąkotki jest jej róg tylny i on też najczęściej jest uszkadzany w niestabilności stawu. Jednoczesne uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego i meniscektomia przyśrodkowa w bardzo istotny sposób zwiększa wiotkość stawu w płaszczyźnie przednio-tylnej w porównaniu z prawidłowym kolanem.
Funkcje łąkotek
• przenoszenie obciążeń
• absorpcja drgań i wstrząsów
• stabilizacja mechaniczna
• propriocepcja
• rozprowadzanie płynu
maziowego
Ryc. 3. Budowa przestrzenna łąkotki (układ włókien kolagenu).
Struktura łąkotki
- woda 74%
- kolagen typu I
- proteoglikany + kwas hialuronowy
- fibrochondrocyty
Ryc. 4. Przestrzenna orientacja łąkotek:
- Więzadło poboczne (2 - oznaczone kolorem żółtym).
- Więzadło poboczne przyśrodkowe (3 - oznaczone kolorem czerwonym)
- M. półbłoniasty (5 - oznaczony kolorem zielonym). Jeden z przyczepów pociąga róg tylny łąkotki przyśrodkowej
- Przyczep torebkowy łąkotki (6 - kolor fioletowy)
- Rogi - przedni i tylny - łąkotki przyśrodkowej (4 - kolor brązowy)
- Więzadło międzyłąkotkowe przednie (1 - kolor błękitny)
- Mięsień podkolanowy (8 - kolor ciemnoczerwony).
- Więzadło łąkotkowo-udowe (9 - kolor seledynowy)
- Rogi - przedni i tylny - łąkotek (10 - kolor brązowy).
- Przyczepy torebkowe łąkotek (7 - kolor fioletowy).
Trzecią, niemniej istotną rolą łąkotek jest współdziałanie w prawidłowym ”smarowaniu” i odżywianiu powierzchni stawowych oraz działanie pochłaniające wstrząsy, w przypadku np. lądowania na twardym podłożu.
Wymienione fizjologiczne i biomechaniczne funkcje łąkotek zmuszają do ich oszczędzania za wszelką cenę, o ile jest to technicznie możliwe. Pacjenci po częściowym usunięciu łąkotki odczuwają mniejszy dyskomfort, niż ci po totalnej meniscektomii. Przebyte wycięcie łąkotki prowadzi do szybszego rozwoju zmian zwyrodnieniowych chrząstki i niewydolności więzadeł. Radiologicznie, można było rozpoznać stronę, po której wykonana była meniscektomia w 85% przypadków (zwężenie szpary stawowej, szpotawa oś kończyny. Im dłuższy czas upłynął od zabiegu do oceny radiologicznej i klinicznej tym obraz zmian zwyrodnieniowych jest wyraźniej zaznaczony. Gorsze skutki kliniczne i radiologiczne wywołuje usunięcie łąkotki bocznej. Jednoznacznie wykazano, iż całkowite usunięcie łąkotki prowadzi do wczesnych zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego. Zachowanie jak największej powierzchni łąkotki w stawie stwarza szansę uzyskania korzystniejszych wyników funkcjonalnych.
Fot. 5. Uszkodzenia łąkotek (przykłady): A - uszkodzenie horyzontalne (poziome); B - uszkodzenie zwyrodnieniowe;
C- obraz artroskopowy uszkodzenia wertykalnego łąkotki; D - uszkodzenie radialne;
E - uszkodzenie wertykalne podłużne niestabilne – typu rączki od wiadra; F - uszkodzenie typu języczka.
Chirurgiczna naprawa łąkotek
Badania kliniczne wykazały, że uszkodzenia łąkotek mogą ulec wygojeniu w obrębie strefy unaczynionej (tzw. red - przytorebkowej), jeżeli została zachowana stabilność stawu. Początkowo naprawy łąkotek dokonywano z artrotomii, jednak rozwój technik artroskopowych pozwolił na wprowadzenie szwów „inside-out”, „outside-in” i „all inside”. Nie zaobserwowano istotnych różnic wyników pomiędzy technikami otwartymi i artroskopowymi. Zachęcające wyniki napraw uszkodzeń łąkotek w strefie unaczynionej pozwoliły na podjęcie napraw uszkodzeń w obrębie strefy mniej unaczynionej (tzw. strefa red-white). Do tych ostatnich coraz częściej używa się biowchłanialne elementy mocujące (strzałki, haczyki itp.). Okolicę uszkodzoną odświeża się sposobem abrazji oraz nakłuwa w celu uzyskania skrzepu fibrynowego. Konieczna jest ochrona stawu przed ruchami powodującymi przesuwanie się łąkotek (zakres ruchu nie powinien przekraczać 15º-90º) oraz ich odciążanie, do momentu wytworzenia wydolnej blizny łącznotkankowej (okres 4-6 tygodni).
Więcej m.in. na ten temat znajdą Państwo na mojej stronie pod adresem: www.ortopeda.zdrowemiasto.pl. Zapraszam!
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Ortopeda. O chorobach kręgosłupa. Choroby kręgosłupa a ciąża i poród
- Ortopeda. Suplementacja w czasie wysiłku fizycznego
- Schorzenia biodra to najczęściej zwyrodnienie – nie wolno go bagatelizować
- Urazy sportowe. Urazy na stoku narciarskim
- Zdrowy kręgosłup w pracy?
- Leczenie halluksów. Miniinwazyjna korekcja paluchów koślawych
- Urazy sportowe. Snowboard bezpieczniejszy od nart?
- Aktywność fizyczna a dieta. Podstawy dobrej diety
- Ortopeda. Postępowanie po urazie skrętnym stawu skokowego
- Ortopeda. Postępowanie w ranach postarzałowych
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
