• Informator
•  | Poczekalnia
•  | Zdrowy Mieszczanin
•  | Doniesienia Listonosza

Nerw obwodowy przypomina nieco kabel miedziany w izolacji plastikowej – razem tworzą one przewód elektryczny, ale składają się z dwóch odmiennych składowych, zupełnie do siebie niepodobnych.
Podobnie nerw człowieka składa się z dwóch elementów, bardzo różniących się biologią, reakcją na urazy, chorobami i sposobem gojenia: włókien nerwowych, zwanych aksonami i systemu osłonek. Różnica między nimi polega na tym, że komórki nerwowe są w rdzeniu kręgowym, osłonięte kręgosłupem i to wszystko, co wychodzi na zewnątrz, to jedynie wypustka. Może ona mieć 1,5 metra, jak nerw kulszowy u koszykarza, ale jest jedynie białkowym kabelkiem, nie ma jądra, nie może się bronić, włóknieć. Na poziomie stawu 70% przekroju nerwu stanowią osłonki – miliony komórek, zwanych komórkami Schwanna formują zwinięte cylindrycznie wokół aksonu fosforo-tłuszczowe izolacje, jakby „nawinięte” na włókno nerwowe; następnie pęczek włókien nerwowych ma z kolei swoją izolację i następnie grupa pęczków swoją, zawierającą naczynia krwionośne, nerwy, elementy podporowe – jest to osobny organ, który potrafi chorować, drażniony przerasta, włóknieje, sztywnieje i może ”zadusić” własne włókna nerwowe.

O stopniu komplikacji i delikatnej organizacji tego systemu niech świadczy fakt, że w zdrowym nerwie pośrodkowym u człowieka na poziomie nadgarstka mieści się 55 – 75 tysięcy włókien!!!



Ryc. 1 – Nerw jako zespół wielu zanurzonych w sobie pęczków włókien i system jego osłonek.

Nerwem najczęściej cierpiącym u człowieka z powodu konfliktu z własnym otoczeniem jest nerw pośrodkowy na poziomie nadgarstka, a ta jednostka chorobowa nazywa cię ciasnotą kanału nadgarstka. Nerw pośrodkowy na poziomie nadgarstka odpowiada za czucie, potliwość, grę naczyniową (a więc możliwość adaptacji do zimna) kciuka, palców wskazującego i środkowego.

Niekiedy obszar jego działania jest nieco mniejszy, nie obejmuje powierzchni odłokciowej palca III, niekiedy jest większy i zachodzi aż na powierzchnię dopromieniową palca serdecznego (Ryc. 2).

Kości tworzą na nadgarstku dość głęboki tunel, na jego dnie leżą ścięgna mięśni zginaczy palców, mające twardość i konsystencję rzemieni, nad nimi nerw pośrodkowy, mający konsystencję parówki. a po stronie bocznej, bliżej kości łokciowej, w nieco osobnym przedziale nerw łokciowy i tętnica łokciowa. Wszystko to przykryte jest silną, dwu-3 milimetrowej grubości i około 2 cm szerokości taśmą, zwaną troczkiem zginaczy.

Mięśnie długie, które poruszają naszymi palcami zaczynają się na kości ramiennej. Możemy to sprawdzić, poruszając energicznie palcami jednej ręki i przykładając opuszki drugiej ręki poniżej łokcia. Wyczujemy wtedy ruch brzuśców zginaczy. Jeśli energicznie zegniemy rękę w nadgarstku, to najkrótsza droga między łokciem a opuszkami palców prowadzi w powietrzu, po cięciwie łuku (Ryc. 3). Wtedy ścięgna „odrywałyby się” od szkieletu i ręka byłaby zupełnie niefunkcjonalna. A więc ścięgna palców przymocowane są jak żyłka do wędki na wielu poziomach do kości szkieletu przez system obejm, zwanych troczkami. A najsilniejsza obejma znajduje się na poziomie nadgarstka i zwana jest troczkiem zginaczy.

W kanale nadgarstka, pomiędzy jego kostnymi, głębokimi ścianami a potężnym stropem uformowanym przez troczek zginaczy znajdują się struktury o bardzo różnych własnościach mechanicznych – ścięgna, nerwy i tętniczka. Jeśli dochodzi do konfliktu mechanicznego, ciasnoty – najbardziej cierpi wtedy nerw pośrodkowy.

Objawami tej choroby są:

• Uczucie cierpnięcia palców I –III (kciuka, palca wskazującego i środkowego), szczególnie po długim bezruchu, np. w nocy,
• Ból i cierpnięcie palców nasila się po długotrwałym przebywaniu w przymusowej pozycji ręki – np. w czasie jazdy na rowerze, czy przy chodzeniu o kulach, lub przy forsownej pracy w tych pozycjach ręki,
• Brak precyzji – wypadanie śliskich przedmiotów z rąk – np. namydlonych talerzyków w czasie zmywania,
• W późniejszej fazie choroby zaniki mięśni kłębu kciuka, kciuk ustawia się w płaszczyźnie dłoni (tzw. „ręka małpia”).

Ciasnota kanału nadgarstka może być pierwotna i wtórna – np. po złamaniu ręki z deformacją nadgarstka, w przebiegu chorób układowych takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, inne choroby zapalne.

Badaniem najlepiej opisującym stan nerwu pośrodkowego jest elektromiografia, szczególnie badanie techniką „inching” (od inch – po ang. cal) za pomocą mostka elektromiograficznego, pozwalające zlokalizować miejsce zmienione chorobowo z dokładnością do 1 cm.
Jeśli objawy choroby pojawiają się z wyraźnego, określonego powodu, np. po przycinaniu sekatorem 8 ha malin, jak kiedyś u mnie, w czasie prac letnich w Norwegii, czyli – jest wyraźny czynnik wywołujący, który możemy zidentyfikować i wyeliminować z naszego życia, to można podjąć jednorazową próbę leczenia blokadą sterydową.
Najczęściej jednak jest tak, że choroba narasta stopniowo, objawy początkowo pojawiają się po przyjęciu określonej pozycji (np. jazda na rowerze z wyprostowanym nadgarstkiem), następnie są coraz częstsze, np. wywoływane przez długie przebywanie w pozycji bezruchu (cierpnięcie rąk w nocy lub nad ranem), po lekkim ucisku (ciasny rękaw), lub w czasie czynności zawodowo specyficznych – czyli praktycznie nie możemy ich wyeliminować – leczeniem z wyboru jest zabieg operacyjny.

Ryc. 4A- Położenie nerwu pośrodkowego pod troczkiem zginaczy; 4B - Stan po przecięciu troczka
Polega on na przecięciu troczka zginaczy wzdłuż i nie zszywaniu go. Brzegi przeciętego troczka rozchodzą się, organizm buduje nad nimi bliznę, następnie przekształca ją w nowy troczek i po 6 tygodniach mamy praktycznie odtworzoną nową obejmę, tylko już odpowiednio szerszą. Zabieg taki można wykonać tzw. techniką klasyczną, z małego cięcia na nadgarstku, lub artroskopowo. Wyniki tych dwu metod są praktycznie takie same. Operacja taka przeważnie nie wiąże się z pobytem w szpitalu, wieczorem można iść do domu. Przerwa w pracy biurowej jest przeważnie około 2 tygodni (u osób, które muszą używać operowaną rękę), fizycznej powinna być około 6 tygodni.

Rehabilitacja wykonywana jest praktycznie w warunkach domowych przez poinstruowanego pacjenta, można kilka razy odwiedzić gabinet fizjoterapii.
Nie ma obecnie leków znacząco przyspieszających regenerację nerwową.

dr n. med. Grzegorz Adamczyk, ortopeda, traumatolog, 06-06-2009, zdrowemiasto.pl

Zdrowy Mieszczanin | Alergologia | Chirurgia naczyń | Dermatologia | Gastroenterologia | Ginekologia | Interna | Kardiologia | Kosmetologia | Laryngologia | Medycyna estetyczna | Onkologia | Ortopedia | Psychiatria | Proktologia | Seksuologia | Stomatologia | Urologia