Nowotwory krwi - najważniejsze informacje
PORADNIK MEDYCZNY. HEMATOLOG
Fotografia ilustracyjna
Szacuje się, że na świecie co pół minuty diagnozowany jest nowotwór krwi. W Polsce na nowotwory krwi choruje ponad 100 tys. osób, a każdego roku diagnozowanych jest 6000 nowych przypadków. Do niedawna uważano, że nowotwory krwi dotykały osób starszych, po 60. roku życia. Niestety, coraz częściej są one diagnozowane u osób w wieku 20-40 lat, a nawet u dzieci.
Co to są nowotwory krwi?
Nowotwory krwi to grupa nowotworów, które rozwijają się w układzie krwiotwórczym, a więc w szpiku lub układzie limfatycznym. Nowotwory krwi pochodzą ze szpiku, w którym znajdują się komórki macierzyste. Komórki macierzyste dojrzewając, dają początek krwinkom czerwonym, leukocytom i płytkom krwi. Wszystkie komórki są zdolne do przeprowadzania podstawowych procesów życiowych – wzrostu, rozmnażania, przemiany materii. Każda komórka ma także zaprogramowaną własną śmierć, co jest naturalną koleją rzeczy. Zdarza się, że proces naturalnej śmierci komórki jest zaburzony przez różne czynniki, wtedy powstają nieprawidłowe komórki, które wchodzą do krwioobiegu i mnożą się w sposób niekontrolowany. Są one nazywane komórkami nowotworowymi. Namnażając się w układzie krwionośnym wypierają zdrowe komórki krwi, a to oznacza, że krew nie może spełniać swoich funkcji.
Jakie są rodzaje nowotworów krwi?
Nowotwory krwi dzielimy na:
U jakich pacjentów najczęściej są diagnozowane nowotwory krwi?
Do niedawna uważano, że nowotwory krwi dotyczą w większości osób starszych. Niestety coraz częściej są one diagnozowane u coraz młodszych pacjentów. Epidemiologia jest różna w zależności od rodzaju nowotworu – ostre nowotwory występują w każdym wieku, przewlekłe częściej u osób starszych.
Czym nowotwory krwi różnią się od pozostałych nowotworów?
Większość nowotworów złośliwych rozpoczyna się od gromadzenia się komórek nowotworowych w tkankach w postaci powiększającego się guza. W wyniku zaawansowania choroby komórki zajmują węzły chłonne, a potem przedostają się do krwioobiegu i dają przerzuty w odległych narządach.
W przypadków nowotworów litych wczesne wykrycie guza umożliwia jego chirurgiczne usunięcie. Nowotwory krwi charakteryzują się tym, że zmienione komórki nowotworowe znajdują się we krwi, w szpiku lub węzłach chłonnych, a więc krążą po organizmie. Nie ma więc miejsca, w którym nowotwór zaczyna się gromadzić, a więc nie ma możliwości chirurgicznego usunięcia komórek nowotworowych zanim zaczną się rozprzestrzeniać. W związku z tym podstawą leczenia nowotworów krwi jest leczenie farmakologiczne. W przypadku niektórych jednostek chorobowych szansą na wyleczenie chorego jest przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych pobranych ze szpiku, a obecnie najczęściej z krwi obwodowej.
Przyczyny powstawania nowotworów krwi
Przyczyny powstawania nowotworów krwi nie są znane, ale można wyróżnić kilka czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby:
Objawy nowotworów krwi
Objawy nowotworów krwi nie są jednoznaczne i często mogą być mylone z innymi chorobami, a czasem zupełnie ignorowane. Objawy mogą być różne u różnych osób i różne w zależności od zaawansowania choroby. Do najczęstszych objawów należą:
- zmęczenie, ogólne osłabienie,
- utrata masy ciała, utrata apetytu,
- bóle głowy, bóle brzucha,
- nadmierna potliwość,
- objawy ze strony narządów wewnętrznych – np. kołatanie serca, duszność,
- powiększone węzły chłonne.
Najważniejszym objawem nowotworów układu krwiotwórczego są nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Dlatego kluczowe przy wykrywaniu nowotworów krwi jest regularne robienie morfologii – przynajmniej raz w roku. To pozawala wcześnie wykryć chorobę, co z kolei przekłada się na rokowania i możliwość wyleczenia.
Diagnostyka i leczenie nowotworów krwi
Podstawowym badaniem diagnostycznym w przypadku nowotworów krwi jest morfologia krwi z rozmazem. Nowotwory krwi powodują zmiany w liczebności składników krwi, które można wykryć właśnie w morfologii. W momencie, gdy wstępna diagnostyka wskazuje na chorobę nowotworowa krwi niezbędne są dalsze pogłębione badania, które pozwalają określić typ i charakter komórki nowotworowej oraz stopień zaawansowania choroby. Wykonuje się badania cytologiczne i histopatologiczne, a także badania genetyczne i na obecność mutacji. To wszystko pozwala ustalić stopień złośliwości nowotworu i ustalić plan leczenia. Leczenie nowotworów krwi opiera się w 70% na farmakoterapii – to dlatego, że nie ma tu guza, który można byłoby usunąć operacyjnie. W zależności od rodzaju nowotworu leczenie można zacząć od tzw. leczenia systemowego, czyli chemioterapii, która może być połączona z nowoczesnymi lekami celowanymi i radioterapii. Te metody mają spowodować całkowitą lub częściową remisję choroby. W zależności od skuteczności leczenia systemowego, a także od czynników ryzyka nawrotu choroby. U części chorych celowe jest wykonanie przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych– jednak nie każdy chory może być zakwalifikowany do tej metody. Przeszczepienie komórek macierzystych ma na celu całkowite wyleczenie choroby.
Wyróżniamy dwa rodzaje transplantacji szpiku – autologiczne i allogeniczne. Przeszczep autologiczny polega na wykorzystaniu komórek macierzystych pacjenta, które są pobierane w okresie remisji choroby. Przeszczep allogeniczny polega na zastosowaniu komórek macierzystych zdrowego dawcy, w celu rekonstrukcji komórek szpiku i krwi obwodowej u osoby chorej.
W przypadku części nowotworów krwi leczenie powinno być rozpoczęte jak najszybciej – to szczególnie ważne w przypadku ostrych białaczek, gdzie postęp choroby jest bardzo szybki. W przypadku nowotworów przewlekłych leczenie trwa do końca życia.
Co to są nowotwory krwi?
Nowotwory krwi to grupa nowotworów, które rozwijają się w układzie krwiotwórczym, a więc w szpiku lub układzie limfatycznym. Nowotwory krwi pochodzą ze szpiku, w którym znajdują się komórki macierzyste. Komórki macierzyste dojrzewając, dają początek krwinkom czerwonym, leukocytom i płytkom krwi. Wszystkie komórki są zdolne do przeprowadzania podstawowych procesów życiowych – wzrostu, rozmnażania, przemiany materii. Każda komórka ma także zaprogramowaną własną śmierć, co jest naturalną koleją rzeczy. Zdarza się, że proces naturalnej śmierci komórki jest zaburzony przez różne czynniki, wtedy powstają nieprawidłowe komórki, które wchodzą do krwioobiegu i mnożą się w sposób niekontrolowany. Są one nazywane komórkami nowotworowymi. Namnażając się w układzie krwionośnym wypierają zdrowe komórki krwi, a to oznacza, że krew nie może spełniać swoich funkcji.
Jakie są rodzaje nowotworów krwi?
Nowotwory krwi dzielimy na:
- nowotwory układu krwiotwórczego, które powstają w wyniku upośledzenia i nieprawidłowego rozrostu krwinek czerwonych, granulocytów i płytek krwi. Należą do nich: ostra białaczka szpikowa, przewlekła białaczka szpikowa, nowotwory Ph’ ujemne (mielofibroza, nadpłytkowość samoistna, czerwienica prawdziwa i zespoły mielodysplastyczne).
- nowotwory układu chłonnego, które powstają w wyniku mutacji komórek układu chłonnego. Prowadzi to do niekontrolowanego namnażania się nieprawidłowych komórek w węzłach chłonnych, szpiku i pozostałych strukturach układu limfatycznego.Komórki układu chłonnego, które najczęściej ulegają przemianom nowotworowym to limfocyty B, limfocyty T i komórki NK. Do tej grupy nowotworów należą ostra białaczka limfoblastyczna, przewlekła białaczka limfocytowa, chłoniaki nie Hodgkina, chłoniak Hodgkina, szpiczak plazmocytowy.
U jakich pacjentów najczęściej są diagnozowane nowotwory krwi?
Do niedawna uważano, że nowotwory krwi dotyczą w większości osób starszych. Niestety coraz częściej są one diagnozowane u coraz młodszych pacjentów. Epidemiologia jest różna w zależności od rodzaju nowotworu – ostre nowotwory występują w każdym wieku, przewlekłe częściej u osób starszych.
Czym nowotwory krwi różnią się od pozostałych nowotworów?
Większość nowotworów złośliwych rozpoczyna się od gromadzenia się komórek nowotworowych w tkankach w postaci powiększającego się guza. W wyniku zaawansowania choroby komórki zajmują węzły chłonne, a potem przedostają się do krwioobiegu i dają przerzuty w odległych narządach.
W przypadków nowotworów litych wczesne wykrycie guza umożliwia jego chirurgiczne usunięcie. Nowotwory krwi charakteryzują się tym, że zmienione komórki nowotworowe znajdują się we krwi, w szpiku lub węzłach chłonnych, a więc krążą po organizmie. Nie ma więc miejsca, w którym nowotwór zaczyna się gromadzić, a więc nie ma możliwości chirurgicznego usunięcia komórek nowotworowych zanim zaczną się rozprzestrzeniać. W związku z tym podstawą leczenia nowotworów krwi jest leczenie farmakologiczne. W przypadku niektórych jednostek chorobowych szansą na wyleczenie chorego jest przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych pobranych ze szpiku, a obecnie najczęściej z krwi obwodowej.
Przyczyny powstawania nowotworów krwi
Przyczyny powstawania nowotworów krwi nie są znane, ale można wyróżnić kilka czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby:
- predyspozycje genetyczne – osoby, w których rodzinie wykryto nowotwór krwi powinny regularnie monitorować zdrowie pod kątem choroby. Przyczyną powstawania nowotworów krwi mogą być również wrodzone choroby genetyczne – zespół Downa, zespół Blooma;
- czynniki zakaźne - uważa się, że niektóre wirusy mogą prowadzić do powstawania mutacji w układzie krwiotwórczym;
- czynniki fizyczne i środowiskowe – np. nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące, palenie tytoniu, upośledzenie układu immunologicznego, znaczna otyłość, długotrwała ekspozycja na środki chemiczne.
Objawy nowotworów krwi
Objawy nowotworów krwi nie są jednoznaczne i często mogą być mylone z innymi chorobami, a czasem zupełnie ignorowane. Objawy mogą być różne u różnych osób i różne w zależności od zaawansowania choroby. Do najczęstszych objawów należą:
- zmęczenie, ogólne osłabienie,
- utrata masy ciała, utrata apetytu,
- bóle głowy, bóle brzucha,
- nadmierna potliwość,
- objawy ze strony narządów wewnętrznych – np. kołatanie serca, duszność,
- powiększone węzły chłonne.
Najważniejszym objawem nowotworów układu krwiotwórczego są nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Dlatego kluczowe przy wykrywaniu nowotworów krwi jest regularne robienie morfologii – przynajmniej raz w roku. To pozawala wcześnie wykryć chorobę, co z kolei przekłada się na rokowania i możliwość wyleczenia.
Diagnostyka i leczenie nowotworów krwi
Podstawowym badaniem diagnostycznym w przypadku nowotworów krwi jest morfologia krwi z rozmazem. Nowotwory krwi powodują zmiany w liczebności składników krwi, które można wykryć właśnie w morfologii. W momencie, gdy wstępna diagnostyka wskazuje na chorobę nowotworowa krwi niezbędne są dalsze pogłębione badania, które pozwalają określić typ i charakter komórki nowotworowej oraz stopień zaawansowania choroby. Wykonuje się badania cytologiczne i histopatologiczne, a także badania genetyczne i na obecność mutacji. To wszystko pozwala ustalić stopień złośliwości nowotworu i ustalić plan leczenia. Leczenie nowotworów krwi opiera się w 70% na farmakoterapii – to dlatego, że nie ma tu guza, który można byłoby usunąć operacyjnie. W zależności od rodzaju nowotworu leczenie można zacząć od tzw. leczenia systemowego, czyli chemioterapii, która może być połączona z nowoczesnymi lekami celowanymi i radioterapii. Te metody mają spowodować całkowitą lub częściową remisję choroby. W zależności od skuteczności leczenia systemowego, a także od czynników ryzyka nawrotu choroby. U części chorych celowe jest wykonanie przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych– jednak nie każdy chory może być zakwalifikowany do tej metody. Przeszczepienie komórek macierzystych ma na celu całkowite wyleczenie choroby.
Wyróżniamy dwa rodzaje transplantacji szpiku – autologiczne i allogeniczne. Przeszczep autologiczny polega na wykorzystaniu komórek macierzystych pacjenta, które są pobierane w okresie remisji choroby. Przeszczep allogeniczny polega na zastosowaniu komórek macierzystych zdrowego dawcy, w celu rekonstrukcji komórek szpiku i krwi obwodowej u osoby chorej.
W przypadku części nowotworów krwi leczenie powinno być rozpoczęte jak najszybciej – to szczególnie ważne w przypadku ostrych białaczek, gdzie postęp choroby jest bardzo szybki. W przypadku nowotworów przewlekłych leczenie trwa do końca życia.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Pacjent onkologiczny w obliczu pandemii koronawirusa
- Chirurgia cytoredukcyjna i dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii w leczeniu nowotworów otrzewnej
- Chłoniaki - rozpoznanie i leczenie
- Guzy neuroendokrynne – utajony, nietypowy nowotwór
- Mielofibroza – nieznany nowotwór z ciężkim przebiegiem
- Przewlekła białaczka szpikowa
- Psychoonkolog. Chorować po męsku
- Leczenie chorych na raka piersi
- Epidemiologia raka piersi
- Onkolog. Solaria – moda szkodząca zdrowiu i życiu
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
