Rak jajnika - rozpoznanie oraz czynniki ryzyka
PORADNIK MEDYCZNY. Ginekolog
Prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
Rozpoznanie raka jajnika w jego wczesnym stopniu zaawansowania jest raczej „dziełem” przypadku niż „triumfem” badań naukowych. Możliwość wczesnego wykrycia raka jajnika, które ma fundamentalne znaczenie dla wyleczenia, jest ograniczona.
Uważa się powszechnie, że nie ma wczesnych objawów charakterystycznych dla raka jajnika i dlatego w ok. 75% przypadków rak rozpoznawany jest w III i IV stopniu klinicznego zaawansowania. Współcześnie należy dążyć do zmiany poglądu o braku wczesnych objawów i uświadamiać zarówno lekarzy, jak i kobiety, że rak jajnika powoduje objawy, ale są one początkowo dyskretne i manifestują się dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego dlatego często są przez chorą bagatelizowane, a niekiedy przez lekarza niewłaściwie rozpoznawane jako zmiany patologiczne w pęcherzyku żółciowym, trzustce bądź jelicie grubym, leczone zachowawczo bez badania ginekologicznego.
Najczęściej zgłaszanymi objawami, z których powodu chora zgłasza się do lekarza, są:
Wymienione objawy u chorych na raka jajnika są nawracające i ujawniają się 20–30 razy w ciągu miesiąca, natomiast przy guzach łagodnych 2–3 razy. Powinno być zasadą obowiązującą dążenie do wykluczenia raka jajnika u chorych powyżej 40 roku życia z uporczywymi dolegliwościami z przewodu pokarmowego, które nie są definitywnie i jednoznacznie rozpoznane i uporczywie nawracające, a nie poddające się leczeniu internistycznemu. Kobiety w okresie około– i pomenopauzalnym bez dolegliwości ginekologicznych, ale z objawami z przewodu pokarmowego zgłaszają się raczej do gastroenterologa, lekarza rodzinnego, czasami do chirurga. Dlatego ci specjaliści mają duże możliwości przyczynienia się do rozpoznania raka jajnika w jego wczesnym stopniu zaawansowania i nieopóźniania leczenia. Każda chora przed zaplanowaną operacją brzuszną ze wskazań pozaginekologicznych powinna być zbadana przez ginekologa.
Dokładny wywiad i badanie ginekologiczne pozostaje najbardziej realną i możliwą do przeprowadzenia metodą wykrycia wczesnego raka jajnika, po uwzględnieniu danych epidemiologicznych i ścisłej obserwacji kobiet o podwyższonym ryzyku zachorowania.
Rozpoznanie raka jajnika w stopniu wysokiego zaawansowania nie nastręcza trudności rozpoznawczych. Stwierdzony klinicznie guz w okolicy przydatków to poważne podejrzenie raka. To podejrzenie jest uzupełniane badaniem USG przez pochwę i badaniem poziomu markera CA125. Mimo że obraz USG, nawet bardzo dokładnie i szczegółowo opisany, nie jest podstawą dla rozpoznania raka, ale z całą pewnością – łącznie z podwyższonym poziomem markera 125CA – zbliża do takiego rozpoznania. Badanie USG bywa uzupełnione badaniem dopplerowskim.
W rozpoznaniu raka jajnika znaczącą rolę odgrywa dokładny wywiad, zwłaszcza u chorych należących do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania. Jeśli istnieje duże podejrzenie raka jajnika, należy przeprowadzić następujące badania:
Czynniki ryzyka
Podwyższone ryzyko zachorowania na raka jajnika:
Uważa się powszechnie, że nie ma wczesnych objawów charakterystycznych dla raka jajnika i dlatego w ok. 75% przypadków rak rozpoznawany jest w III i IV stopniu klinicznego zaawansowania. Współcześnie należy dążyć do zmiany poglądu o braku wczesnych objawów i uświadamiać zarówno lekarzy, jak i kobiety, że rak jajnika powoduje objawy, ale są one początkowo dyskretne i manifestują się dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego dlatego często są przez chorą bagatelizowane, a niekiedy przez lekarza niewłaściwie rozpoznawane jako zmiany patologiczne w pęcherzyku żółciowym, trzustce bądź jelicie grubym, leczone zachowawczo bez badania ginekologicznego.
Najczęściej zgłaszanymi objawami, z których powodu chora zgłasza się do lekarza, są:
- „dyskomfort” w jamie brzusznej określany przez chore jako „coś, co przeszkadza w brzuchu”,
- wzdęcia niezależnie od rodzaju spożywanych pokarmów i w różnym czasie nawet po lekkostrawnych posiłkach,
- brak łaknienia – uczucie pełności w jamie brzusznej,
- zaparcia stolca na przemian z biegunkami,
- bóle okolicy krzyżowej i w dole brzucha,
- powiększenie obwodu brzucha (czasem bez dolegliwości)
Wymienione objawy u chorych na raka jajnika są nawracające i ujawniają się 20–30 razy w ciągu miesiąca, natomiast przy guzach łagodnych 2–3 razy. Powinno być zasadą obowiązującą dążenie do wykluczenia raka jajnika u chorych powyżej 40 roku życia z uporczywymi dolegliwościami z przewodu pokarmowego, które nie są definitywnie i jednoznacznie rozpoznane i uporczywie nawracające, a nie poddające się leczeniu internistycznemu. Kobiety w okresie około– i pomenopauzalnym bez dolegliwości ginekologicznych, ale z objawami z przewodu pokarmowego zgłaszają się raczej do gastroenterologa, lekarza rodzinnego, czasami do chirurga. Dlatego ci specjaliści mają duże możliwości przyczynienia się do rozpoznania raka jajnika w jego wczesnym stopniu zaawansowania i nieopóźniania leczenia. Każda chora przed zaplanowaną operacją brzuszną ze wskazań pozaginekologicznych powinna być zbadana przez ginekologa.
Dokładny wywiad i badanie ginekologiczne pozostaje najbardziej realną i możliwą do przeprowadzenia metodą wykrycia wczesnego raka jajnika, po uwzględnieniu danych epidemiologicznych i ścisłej obserwacji kobiet o podwyższonym ryzyku zachorowania.
Rozpoznanie raka jajnika w stopniu wysokiego zaawansowania nie nastręcza trudności rozpoznawczych. Stwierdzony klinicznie guz w okolicy przydatków to poważne podejrzenie raka. To podejrzenie jest uzupełniane badaniem USG przez pochwę i badaniem poziomu markera CA125. Mimo że obraz USG, nawet bardzo dokładnie i szczegółowo opisany, nie jest podstawą dla rozpoznania raka, ale z całą pewnością – łącznie z podwyższonym poziomem markera 125CA – zbliża do takiego rozpoznania. Badanie USG bywa uzupełnione badaniem dopplerowskim.
W rozpoznaniu raka jajnika znaczącą rolę odgrywa dokładny wywiad, zwłaszcza u chorych należących do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania. Jeśli istnieje duże podejrzenie raka jajnika, należy przeprowadzić następujące badania:
- pełne badanie podmiotowe i przedmiotowe. W badaniu musimy uwzględnić dokładne badanie dostępnych węzłów chłonnych (pachwinowe, nadobojczykowe);
- badanie ginekologiczne;
- USG przezpochwowe i przezbrzuszne;
- ocena poziomu antygenu CA125 w surowicy krwi;
- podstawowe badania laboratoryjne;
- gastroskopia, kolonoskopia i USG piersi.
Czynniki ryzyka
Podwyższone ryzyko zachorowania na raka jajnika:
- rodzinne występowanie, co dotyczy 5-10% wszystkich przypadków – wrodzone nieprawidłowości genetyczne np. genu BRCA1,
- rak piersi (dwukrotnie wyższe ryzyko zachorowania),
- w dziedzicznym występowaniu niepolipowatego raka okrężniczo-odbytniczego lub zespole Lynch II. W skład wspomnianego zespołu wchodzą: wczesny, niepolipowaty rak okrężniczo-odbytniczy, rak endometrium, rak górnego odcinka układu pokarmowego (przewody żółciowe, trzustka, jelito cienkie), rak urotelialny moczowodu,
- zaburzenia czynności hormonalnej, stymulacja jajnika,
- bezdzietność i urodzenie pierwszego dziecka powyżej 35. roku życia.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Rak Szyjki Macicy. Podstępny zabójca
- Czym jest suchość pochwy? Jak się objawia i kogo dotyczy? Czy suchość pochwy można leczyć? Jak atrofia pochwy wpływa na życie kobiety?
- Polki nie wiedzą, kiedy są dni płodne
- Jak przygotować się do ciąży?
- Czy mięśniaki macicy mają wpływ na płodność kobiety?
- Rak sromu
- Rak trzonu macicy
- Diagnostyka i leczenie mięśniaków macicy
- Profilaktyka raka szyjki macicy. Cytologia
- Współżycie, problemy ginekologiczne, ciąża i poród u kobiet z HIV
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
