Żołądek. Regulacja wydzielania kwasu solnego
PORADNIK MEDYCZNY. GASTROENTEROLOG
Lek. med. Ewa Wojas, redaktor medyczny portalu zdrowemiasto.pl
Kwas solny produkowany jest przez komórki okładzinowe ściany żołądka. Również wydzielanie kwasu solnego jest zjawiskiem stałym i w okresie między trawiennym waha się od 0 do 5 mmoli/godzinę. Jest to tzw. wydzielanie stałe, całodobowe, ze szczytem wydzielania między 18 a 24, i spadkiem między 05 a 11 rano, wynikające ze stałej impulsacji ze strony nerwu błędnego i synchroniczne do jego aktywności oraz stałej, niewielkiej sekrecji gastryny.
Najsilniejszym bodźcem pobudzającym wydzielanie śluzówki żołądka jest pokarm. Pobudzenie wydzielania w fazie trawiennej (wywołane spożyciem pokarmu) dzielone jest na trzy fazy: głowową, żołądkową, jelitową. Wszystkie mają podobny neuro-hormonalny mechanizm i częściowo zachodzą na siebie.
Bezpośrednimi substancjami pobudzającymi produkcję kwasu solnego są: gastryna, histamina i acetylocholina.
Gastryna produkowana jest przez komórki G błony śluzowej żołądka. Acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem w układzie cholinergicznym i jest produkowana na zakończeniach włókien cholinergicznych w sąsiedztwie gruczołów żołądkowych. Wydzielanie acetylocholiny pobudza też komórki G do produkcji gastryny. Stymulację nerwową można uzyskać przez miejscową oraz pozamiejscową (pozażołądkową) aktywację odruchów wago-wagalnych. Natomiast histamina jest wytwarzana w histiocytach i pełni rolę końcowego mediatora procesu pobudzania, wspólnego dla wydzielania wywołanego przez wszystkie bodźce (pokarm, insulina, gastryna).
Faza głowowa (mózgowa) wydzielania jest zawiadywana na drodze nerwowej, odruchowej. W tej fazie wzrost wydzielania zachodzi zanim pokarm dostanie się do żołądka. Związane jest to z oddziaływaniem sensorycznym pokarmu poprzez doznania wzrokowe, węchowe, słuchowe (np. dźwięki towarzyszące przygotowaniom do posiłku), smakowe, proces żucia i połykania pokarmu. Impulsacja zwrotna z pobudzonych ośrodków układu nerwowego (mózgu i rdzenia przedłużonego) dociera do żołądka poprzez nerw błędny i wzmaga jego wydzielanie. Jest ono zwiększone niezależnie od tego, czy pokarm faktycznie dostanie się do żołądka. Pod wpływem zwiększonej impulsacji ze strony nerwu błędnego dochodzi też do wzrostu wydzielania gastryny.
Faza trzewna (żołądkowa) związana jest głównie ze stymulacją wydzielania pod wpływem gastryny. O ile faza głowowa warunkuje wydzielanie ok.20% dobowej objętości soku żołądkowego, to w fazie żołądkowej jest produkowane ponad 60%.
Docierający do żołądka pokarm wpływa (bezpośrednio i poprzez mechanizmy odruchowe) na komórki G, stymulując wydzielanie gastryny. Gastryna pobudza komórki główne do intensywnej produkcji pepsynogenu oraz, poprzez pobudzanie wydzielania histaminy, działa na komórki okładzinowe produkujące kwas solny.
W fazie jelitowej dochodzi zarówno do pobudzania jak i hamowania czynności wydzielniczej żołądka.
Tak więc wydzielanie soku żołądkowego jest wypadkową dwóch przeciwstawnych procesów, w których jednocześnie trwa wytwarzanie soku żołądkowego (pod wpływem wymienionych już substancji stymulujących oraz innych, np. uwalnianej w górnym odcinku jelita cienkiego bombastyny) oraz hamowanie jego produkcji. W fazie jelitowej hamowanie związane jest z wytwarzaniem w ścianie jelitowej szeregu substancji, takich jak hamujący aktywność komórek G chalon, substancje hormonalne: sekretna i cholecystokinina-pankreozymina, glukagon, GJP (żołądkowy polipeptyd inhibicyjny), VIP (wazoaktywny peptyd inhibicyjny) hamujące sekrecję i produkcję gastryny; prostaglandyny i bulbogastron hamujące wydzielanie kwasu solnego.
Poza chemicznymi mechanizmami hamującymi do zmniejszenia produkcji soku żołądkowego dochodzi pod wpływem obecności w okolicy oddźwiernika kwasów tłuszczowych i aktywnych osmotycznie cząstek, obniżenia pH oddźwiernika i dwunastnicy, rozciągnięcia ścian dwunastnicy przez pokarm wychodzący z żołądka. Na zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego wpływają też bodźce nerwowe - np.strach, smutek, negatywne doznania sensoryczne.
Podsumowanie:
Sok żołądkowy jest wydzieliną wytworzoną w komórkach śluzowych (śluz), komórkach głównych (pepsyna) oraz komórkach okładzinowych (kwas solny). Wydzielanie soku żołądkowego następuje pod wpływem bodźców nerwowych i chemicznych. Bodźce nerwowe odpowiadają głównie za początkową fazę wydzielania (na drodze odruchowej) natomiast fazy żołądkowa i jelitowa zawiadywane są głównie poprzez bodźce humoralne. Procesy wydzielania (fazy wydzielania) oraz hamowania nakładają się na siebie, współistniejąc w czasie. Pozwala to modyfikować wydzielanie żołądkowe w zależności od ilości i jakości pokarmu.
Najsilniejszym bodźcem pobudzającym wydzielanie śluzówki żołądka jest pokarm. Pobudzenie wydzielania w fazie trawiennej (wywołane spożyciem pokarmu) dzielone jest na trzy fazy: głowową, żołądkową, jelitową. Wszystkie mają podobny neuro-hormonalny mechanizm i częściowo zachodzą na siebie.
Bezpośrednimi substancjami pobudzającymi produkcję kwasu solnego są: gastryna, histamina i acetylocholina.
Gastryna produkowana jest przez komórki G błony śluzowej żołądka. Acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem w układzie cholinergicznym i jest produkowana na zakończeniach włókien cholinergicznych w sąsiedztwie gruczołów żołądkowych. Wydzielanie acetylocholiny pobudza też komórki G do produkcji gastryny. Stymulację nerwową można uzyskać przez miejscową oraz pozamiejscową (pozażołądkową) aktywację odruchów wago-wagalnych. Natomiast histamina jest wytwarzana w histiocytach i pełni rolę końcowego mediatora procesu pobudzania, wspólnego dla wydzielania wywołanego przez wszystkie bodźce (pokarm, insulina, gastryna).
Faza głowowa (mózgowa) wydzielania jest zawiadywana na drodze nerwowej, odruchowej. W tej fazie wzrost wydzielania zachodzi zanim pokarm dostanie się do żołądka. Związane jest to z oddziaływaniem sensorycznym pokarmu poprzez doznania wzrokowe, węchowe, słuchowe (np. dźwięki towarzyszące przygotowaniom do posiłku), smakowe, proces żucia i połykania pokarmu. Impulsacja zwrotna z pobudzonych ośrodków układu nerwowego (mózgu i rdzenia przedłużonego) dociera do żołądka poprzez nerw błędny i wzmaga jego wydzielanie. Jest ono zwiększone niezależnie od tego, czy pokarm faktycznie dostanie się do żołądka. Pod wpływem zwiększonej impulsacji ze strony nerwu błędnego dochodzi też do wzrostu wydzielania gastryny.
Faza trzewna (żołądkowa) związana jest głównie ze stymulacją wydzielania pod wpływem gastryny. O ile faza głowowa warunkuje wydzielanie ok.20% dobowej objętości soku żołądkowego, to w fazie żołądkowej jest produkowane ponad 60%.
Docierający do żołądka pokarm wpływa (bezpośrednio i poprzez mechanizmy odruchowe) na komórki G, stymulując wydzielanie gastryny. Gastryna pobudza komórki główne do intensywnej produkcji pepsynogenu oraz, poprzez pobudzanie wydzielania histaminy, działa na komórki okładzinowe produkujące kwas solny.
W fazie jelitowej dochodzi zarówno do pobudzania jak i hamowania czynności wydzielniczej żołądka.
Tak więc wydzielanie soku żołądkowego jest wypadkową dwóch przeciwstawnych procesów, w których jednocześnie trwa wytwarzanie soku żołądkowego (pod wpływem wymienionych już substancji stymulujących oraz innych, np. uwalnianej w górnym odcinku jelita cienkiego bombastyny) oraz hamowanie jego produkcji. W fazie jelitowej hamowanie związane jest z wytwarzaniem w ścianie jelitowej szeregu substancji, takich jak hamujący aktywność komórek G chalon, substancje hormonalne: sekretna i cholecystokinina-pankreozymina, glukagon, GJP (żołądkowy polipeptyd inhibicyjny), VIP (wazoaktywny peptyd inhibicyjny) hamujące sekrecję i produkcję gastryny; prostaglandyny i bulbogastron hamujące wydzielanie kwasu solnego.
Poza chemicznymi mechanizmami hamującymi do zmniejszenia produkcji soku żołądkowego dochodzi pod wpływem obecności w okolicy oddźwiernika kwasów tłuszczowych i aktywnych osmotycznie cząstek, obniżenia pH oddźwiernika i dwunastnicy, rozciągnięcia ścian dwunastnicy przez pokarm wychodzący z żołądka. Na zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego wpływają też bodźce nerwowe - np.strach, smutek, negatywne doznania sensoryczne.
Podsumowanie:
Sok żołądkowy jest wydzieliną wytworzoną w komórkach śluzowych (śluz), komórkach głównych (pepsyna) oraz komórkach okładzinowych (kwas solny). Wydzielanie soku żołądkowego następuje pod wpływem bodźców nerwowych i chemicznych. Bodźce nerwowe odpowiadają głównie za początkową fazę wydzielania (na drodze odruchowej) natomiast fazy żołądkowa i jelitowa zawiadywane są głównie poprzez bodźce humoralne. Procesy wydzielania (fazy wydzielania) oraz hamowania nakładają się na siebie, współistniejąc w czasie. Pozwala to modyfikować wydzielanie żołądkowe w zależności od ilości i jakości pokarmu.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Zatrucia pokarmowe. Biegunka bakteryjna
- Rola jelita grubego w organizmie
- Żołądek. Czynność wydzielnicza żołądka
- Żołądek. Anatomia żołądka
- Choroba Crohna
- Czynnościowe zaburzenia jelitowe. Gazy, odbijania, wzdęcia.
- Czynnościowe zaburzenia jelitowe. Zespół jelita drażliwego
- Najczęściej występujące (w listach od Państwa!) choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego. Lamblioza
- Najczęściej występujące (w listach od Państwa!) choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego. Owsica
- Mechanizm współdziałania prebiotyków i probiotyków w przewodzie pokarmowym człowieka
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
