Żołądek. Czynność wydzielnicza żołądka
PORADNIK MEDYCZNY. GASTROENTEROLOG
Lek. med. Ewa Wojas, redaktor medyczny portalu zdrowemiasto.pl
Żołądek spełnia w organizmie człowieka trzy ważne funkcje: gromadzi i przechowuje pokarm, wyjaławia go oraz trawi.
Pierwsza z nich - gromadzenie i przechowywanie spożytego pokarmu jest wynikiem aktywnego, świadomego (zazwyczaj) działania, natomiast trawienie i wyjaławianie pokarmu jest nieświadomym, niezależnym od woli procesem, regulowanym na drodze odruchowej. Żołądek wyścielony jest błoną śluzową zbudowaną z różnych typów komórek (okładzinowych, głównych, śluzowych) wydzielających sok żołądkowy.
Wydzielanie żołądkowe regulowane jest przez układ nerwowy autonomiczny, hormony żołądkowo-jelitowe oraz krążenie żołądkowe krwi. Należy zauważyć, że komórki wydzielnicze ściany żołądka pełnią podwójną rolę: zewnątrzwydzielniczą, wydzielając substancje do światła przewodu pokarmowego, oraz wewnątrzwydzielniczą, wydzielając substancje aktywne do krwioobiegu. Część z tych (wydzielanych do krwi) substancji wpływa zwrotnie na komórki ściany żołądka i moduluje ich działanie.
Trawienie pokarmów w żołądku przebiega z udziałem enzymów żołądkowych - proteaz, wydzielanych przez komórki główne błony śluzowej. W cytoplazmie tych komórek znajdują się ziarnistości zawierające nieczynny enzymy proteolityczne (zymogeny) - pepsynogen. Podobnie jak w przypadku amylazy grupę pepsynogenów tworzą izozymy, które można podzielić na grupy różniące się np. siłą trawienia oraz optimum pH, i powstające w różnych miejscach (anatomicznych) ściany żołądka. Aktywacja pepsynogenu polega na odczepieniu polipeptydu maskującego centrum aktywne. Środowisko kwaśne (poniżej pH.5) jest niezbędne do przechodzenia pepsynogenu w pepsynę. Proces ten początkowo przebiega spontanicznie, następnie zaś jest nasilany przez samą pepsynę (autokataliza). Wydzielanie pepsynogenów jest zjawiskiem stałym, ulegającym wyraźnemu zwiększeniu pod wpływem tych samych bodźców, które zwiększają wydzielanie kwasu solnego, czyli: gastryny, histaminy, środków glukopenicznych (insulina) i po spożyciu pokarmu, oraz po sekretnie (która obniża wydzielanie kwasu). Acetylocholina - neuroprzekaźnik układu parasympatycznego - również aktywuje wydzielanie. Natomiast czynniki hamujące wydzielanie pepsynogenów to: glukagon, żołądkowy peptyd hamujący oraz prostaglandyny. Wydzielanie hamuje też wagotomia (odcięcie impulsacji unerwiającej żołądek części nerwu błędnego oraz leki cholinergiczne. Analogicznie do pobudzania, częściowo hamują uwalnianie substancje hamujące wydzielanie kwasu solnego: Chalon, cholecystokinina-pankreozymina, żołądkowy polipeptyd inhibicyjny i inne.
Pepsyna atakuje wiązania peptydowe w sąsiedztwie aminokwasów aromatycznych, leucyny i kwasu glutaminowego. Tak więc pod wpływem pepsyny duże cząsteczki białek ulegają rozkładowi na krótsze elementy. Optimum pH dla pepsyny występuje w granicach od 1,6 do 3,2.
W soku żołądkowym niemowląt znajduje się też inny enzym - rennina (nie mylić z reniną!!!), która wspomaga trawienie białka. W obecności wapnia enzym ten powoduje przejście białka mleka - kazeiny, w parakazeinian wapnia, związek bardziej podatny na działanie pepsyny. Tak więc trawienie mleka - podstawowego pożywienia niemowląt - zostaje dodatkowo wsparte działaniem tego enzymu.
Ponadto w żołądku można zaobserwować śladową aktywność amylazy ślinowej, głównie wewnątrz kęsów pokarmowych, której aktywność utrzymuje się dopóki nie zostanie zinaktywowana przez kwaśne pH. (czyli do chwili, gdy sok żołądkowy nie przeniknie do środka kęsa).
Podobnie trawienie tłuszczu odbywa się w skromnym zakresie i jest związane z obecnością lipazy obecnej w ślinie oraz lipazy żołądkowej, rozkładającej wiązania estrowe naturalnie zemulgowanych tłuszczów.
Emulgacji tłuszczów w żołądku sprzyja perystaltyka tego narządu oraz temperatura, w której tłuszcze stałe ulegają upłynnieniu. Jednak proces trawienia tłuszczów związany jest głównie z następnym odcinkiem przewodu pokarmowego, a wpływ lipaz (ślinowej i żołądkowej - istnienie tej ostatniej jest nawet kwestionowane przez niektórych badaczy) obecnych w żołądku - niewielki.
Warto jednak pamiętać o tych zjawiskach, ponieważ są one istotne dla zrozumienia całości procesów metabolicznych przebiegających w organizmie. Procesy fizjologiczne nie mają bowiem początku i końca w tym znaczeniu, że koniec każdej reakcji fizjologicznej jest zaczątkiem innego zjawiska, a tylko przewaga danej reakcji pozwala nam mówić o niej jako wyodrębnionej z całości.
Podsumowanie:
Tabelka. Enzymy wydzielane w żołądku.
Pierwsza z nich - gromadzenie i przechowywanie spożytego pokarmu jest wynikiem aktywnego, świadomego (zazwyczaj) działania, natomiast trawienie i wyjaławianie pokarmu jest nieświadomym, niezależnym od woli procesem, regulowanym na drodze odruchowej. Żołądek wyścielony jest błoną śluzową zbudowaną z różnych typów komórek (okładzinowych, głównych, śluzowych) wydzielających sok żołądkowy.
Wydzielanie żołądkowe regulowane jest przez układ nerwowy autonomiczny, hormony żołądkowo-jelitowe oraz krążenie żołądkowe krwi. Należy zauważyć, że komórki wydzielnicze ściany żołądka pełnią podwójną rolę: zewnątrzwydzielniczą, wydzielając substancje do światła przewodu pokarmowego, oraz wewnątrzwydzielniczą, wydzielając substancje aktywne do krwioobiegu. Część z tych (wydzielanych do krwi) substancji wpływa zwrotnie na komórki ściany żołądka i moduluje ich działanie.
Trawienie pokarmów w żołądku przebiega z udziałem enzymów żołądkowych - proteaz, wydzielanych przez komórki główne błony śluzowej. W cytoplazmie tych komórek znajdują się ziarnistości zawierające nieczynny enzymy proteolityczne (zymogeny) - pepsynogen. Podobnie jak w przypadku amylazy grupę pepsynogenów tworzą izozymy, które można podzielić na grupy różniące się np. siłą trawienia oraz optimum pH, i powstające w różnych miejscach (anatomicznych) ściany żołądka. Aktywacja pepsynogenu polega na odczepieniu polipeptydu maskującego centrum aktywne. Środowisko kwaśne (poniżej pH.5) jest niezbędne do przechodzenia pepsynogenu w pepsynę. Proces ten początkowo przebiega spontanicznie, następnie zaś jest nasilany przez samą pepsynę (autokataliza). Wydzielanie pepsynogenów jest zjawiskiem stałym, ulegającym wyraźnemu zwiększeniu pod wpływem tych samych bodźców, które zwiększają wydzielanie kwasu solnego, czyli: gastryny, histaminy, środków glukopenicznych (insulina) i po spożyciu pokarmu, oraz po sekretnie (która obniża wydzielanie kwasu). Acetylocholina - neuroprzekaźnik układu parasympatycznego - również aktywuje wydzielanie. Natomiast czynniki hamujące wydzielanie pepsynogenów to: glukagon, żołądkowy peptyd hamujący oraz prostaglandyny. Wydzielanie hamuje też wagotomia (odcięcie impulsacji unerwiającej żołądek części nerwu błędnego oraz leki cholinergiczne. Analogicznie do pobudzania, częściowo hamują uwalnianie substancje hamujące wydzielanie kwasu solnego: Chalon, cholecystokinina-pankreozymina, żołądkowy polipeptyd inhibicyjny i inne.
Pepsyna atakuje wiązania peptydowe w sąsiedztwie aminokwasów aromatycznych, leucyny i kwasu glutaminowego. Tak więc pod wpływem pepsyny duże cząsteczki białek ulegają rozkładowi na krótsze elementy. Optimum pH dla pepsyny występuje w granicach od 1,6 do 3,2.
W soku żołądkowym niemowląt znajduje się też inny enzym - rennina (nie mylić z reniną!!!), która wspomaga trawienie białka. W obecności wapnia enzym ten powoduje przejście białka mleka - kazeiny, w parakazeinian wapnia, związek bardziej podatny na działanie pepsyny. Tak więc trawienie mleka - podstawowego pożywienia niemowląt - zostaje dodatkowo wsparte działaniem tego enzymu.
Ponadto w żołądku można zaobserwować śladową aktywność amylazy ślinowej, głównie wewnątrz kęsów pokarmowych, której aktywność utrzymuje się dopóki nie zostanie zinaktywowana przez kwaśne pH. (czyli do chwili, gdy sok żołądkowy nie przeniknie do środka kęsa).
Podobnie trawienie tłuszczu odbywa się w skromnym zakresie i jest związane z obecnością lipazy obecnej w ślinie oraz lipazy żołądkowej, rozkładającej wiązania estrowe naturalnie zemulgowanych tłuszczów.
Emulgacji tłuszczów w żołądku sprzyja perystaltyka tego narządu oraz temperatura, w której tłuszcze stałe ulegają upłynnieniu. Jednak proces trawienia tłuszczów związany jest głównie z następnym odcinkiem przewodu pokarmowego, a wpływ lipaz (ślinowej i żołądkowej - istnienie tej ostatniej jest nawet kwestionowane przez niektórych badaczy) obecnych w żołądku - niewielki.
Warto jednak pamiętać o tych zjawiskach, ponieważ są one istotne dla zrozumienia całości procesów metabolicznych przebiegających w organizmie. Procesy fizjologiczne nie mają bowiem początku i końca w tym znaczeniu, że koniec każdej reakcji fizjologicznej jest zaczątkiem innego zjawiska, a tylko przewaga danej reakcji pozwala nam mówić o niej jako wyodrębnionej z całości.
Podsumowanie:
Tabelka. Enzymy wydzielane w żołądku.
| Enzym | Optimum pH | Substrat | Sposób działania |
| Pepsyna | 1,0 - 2,0 | Białka | Rozszczepia wiązania peptydowe w sąsiedztwie Tyr. Leu.,Fen., Kwg. |
| (?) Lipaza żołądkowa | - | Acyloglicerole | Rozszczepia wiązania estrowe naturalnie zemulgowanych tłuszczów |
| Rennina | ok. 4,0 w obecności jonów Ca | Kazeina | Wytworzenie parakazeinianu wapnia |
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Zatrucia pokarmowe. Biegunka bakteryjna
- Rola jelita grubego w organizmie
- Żołądek. Regulacja wydzielania kwasu solnego
- Żołądek. Anatomia żołądka
- Choroba Crohna
- Czynnościowe zaburzenia jelitowe. Gazy, odbijania, wzdęcia.
- Czynnościowe zaburzenia jelitowe. Zespół jelita drażliwego
- Najczęściej występujące (w listach od Państwa!) choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego. Lamblioza
- Najczęściej występujące (w listach od Państwa!) choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego. Owsica
- Mechanizm współdziałania prebiotyków i probiotyków w przewodzie pokarmowym człowieka
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
