• Informator
•  | Poczekalnia
•  | Zdrowy Mieszczanin
•  | Doniesienia Listonosza

Probiotyki są to produkty zawierające wyselekcjonowane szczepy bakterii (Lactobacillus acidophilus, L. plantarum, rhamnosus, Bifidobacterium bifidum, infantis, lactis, lungum itd.), zmieniających florę bakteryjną jelit w sposób korzystny dla zdrowia konsumenta.

Według definicji są to:

1. Pojedyncze lub mieszane kultury żywych bakterii, które podane człowiekowi lub zwierzętom wywierają korzystny wpływ na organizm poprzez zapewnienie (prze kulturę probiotyczną) właściwej równowagi w obrębie mikroflory saprofitycznej;
2. Preparaty lub produkty zwierzęce zawierające wystarczającą ilość żywych, zdefiniowanych (określonych) mikroorganizmów, które zmieniają florę saprofityczną przewodu pokarmowego w określony, korzystny sposób.

Prebiotyki są to oporne na trawienie substancje zawarte w żywności (bądź do niej dodawane), które selektywnie pobudzają wzrost i/lub aktywność wybranych szczepów bakterii obecnych w przewodzie pokarmowym człowieka w sposób korzystny dla zdrowia żywiciela.

Prebiotyki to głównie niestrawne oligosacharydy (głównie pochodne fruktozy, galaktozy oraz innych polisacharydów), które stanowią substrat fermentacyjny dla niektórych wybranych szczepów bakterii; selektywnie pobudzają ich wzrost tak, aby stały się one dominującym szczepem (szczepami) mikroflory przewodu pokarmowego.

Mechanizm działania (i współdziałania) wynika z przedstawionych pow. definicji. Prebiotyki wiążą w świetle jelita wodę, zwiększając objętość treści jelitowej i kału (podobnie jak rozpuszczalne i nierozpuszczalne włókna pokarmowe, z którymi są często utożsamiane), stanowiąc zarazem i odpowiednie środowisko (luźna struktura, duża powierzchnia) i substrat fermentacyjny dla probiotyków. Z kolei probiotyki to wyselekcjonowane szczepy bakterii z grupy Lactobacillus i Bifidobacterium, które są szczepami saprofitycznymi dla organizmu człowieka.

Szczepy bakterii wykorzystywanych w produkcji żywności muszą być dobierane pod względem ich oddziaływania na organizm człowieka oraz możliwości technologicznych procesów produkcji żywności.

Wymagania wobec szczepów bakteryjnych z uwzględnieniem ich oddziaływania na organizm człowieka:

• łatwość kolonizacji w warunkach przewodu pokarmowego człowieka
• trwałość w warunkach niskiego pH, kontaktu z solami żółciowymi
• nikłe możliwości kolonizacji innych obszarów
• adherencja do komórek nabłonka jelitowego
• brak toksycznych metabolitów, zdolności wywoływania reakcji alergicznych, działania mutagennego i kancerogennego bakterii i metabolitów ich przemiany materii, a także rozkładu
• pokrewieństwo z występującymi fizjologicznie szczepami (powinny pochodzić od naturalnej mikroflory bakteryjnej)

Jednocześnie bakterie muszą spełniać kryteria wynikające ze względów technologicznych:

• wzrost na tanich podłożach
• genetyczna stabilność
• dobra przeżywalność w warunkach przechowalniczych
• odporność na wysokie stężenia kwasu mlekowego
• dobre cechy sensoryczne.

Ze względów bezpieczeństwa zdrowotnego probiotyki powinny spełniać określone warunki:

• wszystkie szczepy muszą zostać przebadane a badania muszą być właściwie udokumentowane
• badanie powinny być prowadzone w sposób zbieżny do badania leków: z udziałem placebo i w warunkach podwójnej ślepej próby
• gatunek i szczep bakteryjny muszą być dobrze zdefiniowane (stabilne).

Produkty przemiany materii tych bakterii - kwasy organiczne, bakteriocyny - stymulują układ odpornościowy człowieka, usprawniają perystaltykę, sekrecję jelitową, hamują namnażanie szczepów patogennych.

Sama obecność bakterii probiotycznych działa korzystnie, ponieważ wypełniają one pewną niszę ekologiczną, o którą konkurują różne bakterie występujące stale lub okresowo w jelitach. W świetle jelit bytuje bardzo dużo różnych drobnoustrojów, a niektóre z nich mogą być potencjalnie chorobotwórcze. W niesprzyjających warunkach mogą uzyskiwać przewagę i wywoływać różnego rodzaju dolegliwości (jelitowe i ogólnoustrojowe). Zasilanie flory jelitowej w przyjazne nam bakterie pozwala uniknąć tego typu problemów.

Przykładem może być łagodzenie skutków chemioterapii nowotworów, gdzie podawane leki niszczą większość dzielących się komórek zarówno nowotworowych, jak i innych (np. odnawiających się komórek krwi, komórek przewodu pokarmowego) oraz podatną florę bakteryjną. Prowadzi to do poważnych powikłań - zarówno jest przyczyną cierpień pacjentów, jak i zagraża bezpośrednio ich zdrowiu i życiu, ponieważ układ odpornościowy zostaje poważnie uszkodzony i nie jest w stanie bronić organizmu przed infekcjami. Podobne, choć na mniejszą skalę, zjawisko zachodzi w czasie antybiotykoterapii, gdy stosowane chemioterapeutyki, szczególnie te o szerokim spektrum, wyniszczają patogeny, a przy okazji również szczepy przyjazne. Ich miejsce jest natychmiast zajmowane przez bardziej odporne na dany specyfik drobnoustroje. Podawanie probiotyków, najlepiej wraz ze wspomagającymi wzrost bakterii substancjami, sprzyja odbudowie prawidłowej flory.

lek. med. Ewa Wojas, 27-09-2009, zdrowemiasto.pl

Zdrowy Mieszczanin | Alergologia | Chirurgia naczyń | Dermatologia | Gastroenterologia | Ginekologia | Interna | Kardiologia | Kosmetologia | Laryngologia | Medycyna estetyczna | Onkologia | Ortopedia | Psychiatria | Proktologia | Seksuologia | Stomatologia | Urologia