Nobel z chemii za złożone cząsteczki naśladujące naturę
INFORMATOR. Świat
naukawpolsce.pl | dodane 07-10-2010
Fot. naukawpolsce.pl
Nagrodę Nobla z chemii otrzymali w tym roku Amerykanin Richard Heck oraz Japończycy Ei-ichi Negishi i Akira Suzuki, którzy opracowali nowe metody syntezy związków organicznych. Dzięki tegorocznym laureatom chemicy na całym świecie zyskali nowe możliwości zarówno odtwarzania istniejących związków, jak i tworzenia zupełnie nowych.
Cząsteczkom chemicznym stabilność nadaje "szkielet" z połączonych mocnymi wiązaniami atomów węgla. Jednak łączenie poszczególnych atomów węgla nie jest łatwym zadaniem - niechętnie reagują ze sobą. Rozwiązaniem jest zastosowanie odpowiednich katalizatorów - substancji ułatwiających i przyspieszających reakcje chemiczne.
W przypadku tworzenia wiązań pomiędzy atomami węgla (C-C) skutecznym katalizatorem okazał się pallad, szlachetny metal podobny do platyny. Atom palladu sprawia, że zwykle niechętne połączeniom atomy węgla tworzą trwałą więź.
W latach 50. XX wieku niemiecka firma Wacker zaczęła stosować pallad do katalizy prostej reakcji - przetwarzania etylenu w aldehyd octowy, ważny surowiec do produkcji plastików i farb. Pracujący wówczas dla amerykańskiej firmy chemicznej z Delaware Richard Heck zainteresował się niemieckimi osiągnięciami i wykorzystał pallad do innych syntez. Badania nad używaniem katalizatorów palladowych doprowadziły do opracowania reakcji Hecka.
Inne reakcje tzw. krzyżowego sprzęgania - niewymagające ekstremalnych warunków i pozwalające na bardzo dużą precyzję - to wykorzystująca właściwości cynku reakcja Negishi i reakcja Suzuki, w której ważną rolę odgrywa bor.
Zdaniem prof. Karola Greli z Wydziału Chemii UW środowisko chemików od jakiegoś czasu spodziewało się przyznania nagrody właśnie tym trzem uczonym. "Opracowane przez nich reakcje są powszechnie używane w przemyśle i mają bardzo dużą wartość komercyjną" - zaznaczył w rozmowie z PAP.
Prof. Marek Chmielewski, dyrektor Instytutu Chemii Organicznej PAN tłumaczył, że metody opracowane przez nagrodzonych naukowców są już standardem w chemii organicznej. "Nie znając tych metod nie można było wytworzyć połączeń węgiel-węgiel (), a teraz te reakcje przebiegają z dużą wydajnością" - wyjaśnił rozmówca PAP.
"Osiągnięcia wszystkich laureatów znalazły zastosowania praktyczne, np. przy produkcji leków czy witamin. Również gdy syntetyzujemy nowe materiały, nowe polimery, zawsze reakcja tworzenia wiązania węgiel-węgiel jest jedną z zasadniczych reakcji" - powiedziała PAP dr hab. Barbara Rys, kierownik Zakładu Chemii Organicznej Wydziału Chemii UJ.
Richard F. Heck urodził się w Springfield w stanie Massachusetts w 1931 r. W 1954 r. obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Później przez pewien czas prowadził badania na Eidgenoessische Technische Hochschule w Zurychu, następnie wrócił na Uniwersytet Kalifornijski. W 1971 r. Heck zaczął pracę badawczą na Wydziale Chemii i Biochemii Uniwersytetu Delaware, gdzie pozostał aż do przejścia na emeryturę w 1989 r.
Ei-ichi Negishi urodził się w 1935 r. w chińskim mieście Changchun, które wtedy przez krótki czas znajdowało się pod panowaniem Japonii. W 1958 r. uzyskał licencjat na Uniwersytecie Tokijskim. Dwa lata później otrzymał prestiżowe stypendium Fulbrighta na Uniwersytecie Stanu Pensylwania w Filadelfii, gdzie w 1963 r. uzyskał tytuł doktora.
Badania nad syntezą organicznych związków boru rozpoczął w 1966 r. na Uniwersytecie Purdue w West Lafayette. Badania nad wykorzystaniem metali jako katalizatorów syntezy związków organicznych prowadził już na Uniwersytecie w Syracuse. Dziś reakcja z cynkiem, katalizowana przez pallad, jest określana jako reakcja Negishi.
Akira Suzuki urodził się w 1930 r. w japońskim mieście Mukawa. Po obronie doktoratu na Uniwersytecie Hokkaido w Sapporo kontynuował karierę na uczelni. W latach 1963-1965 pracował na Purdue University, po czym powrócił do Japonii, by już więcej nie rozstawać się na dłużej ze swoją Alma Mater. Po przejściu na emeryturę w 1994 r. wykładał na Uniwersytecie Okayama i Kurashiki. W 1979 r. naukowiec opublikował wyniki swoich badań, które doprowadziły do opracowania reakcji, zwanej reakcją Suzuki.
Cząsteczkom chemicznym stabilność nadaje "szkielet" z połączonych mocnymi wiązaniami atomów węgla. Jednak łączenie poszczególnych atomów węgla nie jest łatwym zadaniem - niechętnie reagują ze sobą. Rozwiązaniem jest zastosowanie odpowiednich katalizatorów - substancji ułatwiających i przyspieszających reakcje chemiczne.
W przypadku tworzenia wiązań pomiędzy atomami węgla (C-C) skutecznym katalizatorem okazał się pallad, szlachetny metal podobny do platyny. Atom palladu sprawia, że zwykle niechętne połączeniom atomy węgla tworzą trwałą więź.
W latach 50. XX wieku niemiecka firma Wacker zaczęła stosować pallad do katalizy prostej reakcji - przetwarzania etylenu w aldehyd octowy, ważny surowiec do produkcji plastików i farb. Pracujący wówczas dla amerykańskiej firmy chemicznej z Delaware Richard Heck zainteresował się niemieckimi osiągnięciami i wykorzystał pallad do innych syntez. Badania nad używaniem katalizatorów palladowych doprowadziły do opracowania reakcji Hecka.
Inne reakcje tzw. krzyżowego sprzęgania - niewymagające ekstremalnych warunków i pozwalające na bardzo dużą precyzję - to wykorzystująca właściwości cynku reakcja Negishi i reakcja Suzuki, w której ważną rolę odgrywa bor.
Zdaniem prof. Karola Greli z Wydziału Chemii UW środowisko chemików od jakiegoś czasu spodziewało się przyznania nagrody właśnie tym trzem uczonym. "Opracowane przez nich reakcje są powszechnie używane w przemyśle i mają bardzo dużą wartość komercyjną" - zaznaczył w rozmowie z PAP.
Prof. Marek Chmielewski, dyrektor Instytutu Chemii Organicznej PAN tłumaczył, że metody opracowane przez nagrodzonych naukowców są już standardem w chemii organicznej. "Nie znając tych metod nie można było wytworzyć połączeń węgiel-węgiel (), a teraz te reakcje przebiegają z dużą wydajnością" - wyjaśnił rozmówca PAP.
"Osiągnięcia wszystkich laureatów znalazły zastosowania praktyczne, np. przy produkcji leków czy witamin. Również gdy syntetyzujemy nowe materiały, nowe polimery, zawsze reakcja tworzenia wiązania węgiel-węgiel jest jedną z zasadniczych reakcji" - powiedziała PAP dr hab. Barbara Rys, kierownik Zakładu Chemii Organicznej Wydziału Chemii UJ.
Richard F. Heck urodził się w Springfield w stanie Massachusetts w 1931 r. W 1954 r. obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles. Później przez pewien czas prowadził badania na Eidgenoessische Technische Hochschule w Zurychu, następnie wrócił na Uniwersytet Kalifornijski. W 1971 r. Heck zaczął pracę badawczą na Wydziale Chemii i Biochemii Uniwersytetu Delaware, gdzie pozostał aż do przejścia na emeryturę w 1989 r.
Ei-ichi Negishi urodził się w 1935 r. w chińskim mieście Changchun, które wtedy przez krótki czas znajdowało się pod panowaniem Japonii. W 1958 r. uzyskał licencjat na Uniwersytecie Tokijskim. Dwa lata później otrzymał prestiżowe stypendium Fulbrighta na Uniwersytecie Stanu Pensylwania w Filadelfii, gdzie w 1963 r. uzyskał tytuł doktora.
Badania nad syntezą organicznych związków boru rozpoczął w 1966 r. na Uniwersytecie Purdue w West Lafayette. Badania nad wykorzystaniem metali jako katalizatorów syntezy związków organicznych prowadził już na Uniwersytecie w Syracuse. Dziś reakcja z cynkiem, katalizowana przez pallad, jest określana jako reakcja Negishi.
Akira Suzuki urodził się w 1930 r. w japońskim mieście Mukawa. Po obronie doktoratu na Uniwersytecie Hokkaido w Sapporo kontynuował karierę na uczelni. W latach 1963-1965 pracował na Purdue University, po czym powrócił do Japonii, by już więcej nie rozstawać się na dłużej ze swoją Alma Mater. Po przejściu na emeryturę w 1994 r. wykładał na Uniwersytecie Okayama i Kurashiki. W 1979 r. naukowiec opublikował wyniki swoich badań, które doprowadziły do opracowania reakcji, zwanej reakcją Suzuki.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Niemcy. Multigenowy test raka piersi refundowany przez kasy chorych
- PE. Pisemne oświadczenie w sprawie zwalczania raka piersi w Unii Europejskiej
- Pod względem liczby popełnianych błędów odwodnieni kierowcy nie ustępują nietrzeźwym!
- Im niżej, tym lepiej - najnowsze wyniki badań wskazują, że ryzyko zawałów serca i udarów mózgu jest tym niższe, im niższy jest poziom cholesterolu LDL
- Zdrowa dieta bez mięsa
- Alkaptonuria - rzadka choroba czarnych kości. Nieznane wyniszczające schorzenie, pacjenci bez rozpoznania
- Brytyjczycy wolą bezpieczne metody leczenia
- Strefy wolne od dymu tytoniowego sprzyjają zdrowiu dzieci
- Choroby, które zabijają ponad 2 miliony ludzi rocznie
- Poprawa kondycji fizycznej może przyczynić się do szybszego powrotu do zdrowia kobiet z rakiem piersi
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
