Przepływy międzypokoleniowe - ich demograficzne uwarunkowania
Z ARCHIWUM PRZEGLĄDU EUREKA
zdrowemiasto.pl / Przegląd EUREKA | dodane 01-04-2009
Fot. zdrowemiasto.pl
Rodzina od zawsze była podstawową instytucją społeczną, w ramach której zaspokajano obok potrzeb emocjonalnych jej członków również różnorodne potrzeby materialne i opiekuńcze. W rodzinie, a przede wszystkim w rodzinnym gospodarstwie domowym, dokonywała się i dokonuje nadal wymiana zasobów materialnych i usług pomiędzy osobami skoligaconymi, przede wszystkim osobami pochodzącymi z różnych generacji (dzieci - rodzice - dziadkowie). Wspomniane dobra i usługi przyjmują różnorodną postać (gotówka, dary rzeczowe, nieruchomości, spadki, opieka nad dziećmi i osobami niepełnosprawnymi, pomoc w zakupach, sprzątaniu, użyczenie miejsca do zamieszkiwania, poręczenie bankowe), zaś samo przekazywanie ich nazywane jest przepływem międzypokoleniowym.
Przepływy międzypokoleniowe są zjawiskiem powszednim i powszechnym, zaś ich występowanie bądź niewystępowanie w znacznym stopniu - poprzez określenie wolumenu i rodzaju pomocy, jakie jednostka otrzymać może od rodziny - determinuje poziom i jakość życia jednostki zwłaszcza na etapie usamodzielniania się ludzi młodych oraz na etapie późnej, niepełnosprawnej starości. Wielkość i forma przepływów uzależnione są od czynników demograficznych takich jak: rozmiar i struktura rodziny, posiadanie konkurującego o zasoby rodziców rodzeństwa, płeć, wiek i stan cywilny; ekonomicznych: wartość zasobów znajdujących się w posiadaniu danej rodziny, sytuacja na rynku pracy poszczególnych jej członków; społeczno-kulturowych: warstwa społeczna, przynależność etniczna, intensywność kontaktów z rodziną, poziom "prorodzinności".
Przemiany demograficzne, jakich jesteśmy świadkami w ostatnich dekadach (wydłużanie się trwania życia, niski poziom dzietności, upowszechnianie się nietradycyjnych form rodzinnych), przekładają się na zmiany wartości, rodzaju i "strategii" wspierania najbliższych krewnych. Wydłużanie się trwania życia implikuje wzrost częstości rodzin wielopokoleniowych, w ramach których jednocześnie koegzystują dwie generacje wymagające nasilonej pomocy - młodzi, rozpoczynający dorosłe życie oraz sędziwi, schorowani starcy. Niski poziom dzietności sprawia z kolei, iż z jednej strony przepływy ku generacjom najmłodszym są w coraz większym stopniu skupione na nielicznych potomkach, a tym samym wyższe wartościowo w przeliczeniu na osobę. Z drugiej strony oznacza to, iż w przypadku konieczności zaopiekowania się sędziwymi starcami zmniejsza się liczba potencjalnych wspierających, a zatem zwiększa się ich obciążenie (brak jest rodzeństwa, z którym możnaby dzielić się obowiązkami). W przypadku nietradycyjnych form rodzinnych (samotne rodzicielstwo, kohabitacja, życie w samotności, związki homoseksualne) brak jest z kolei wystarczająco wyrazistego określenia wzajemnych zobowiązań, a często również i akceptacji krewnych dla takich właśnie form rodzinnych. W każdym przypadku dochodzi do zmiany tradycyjnego wzorca międzypokoleniowego wsparcia.
Projekt badawczy "Demograficzne uwarunkowania przepływów międzypokoleniowych", stanowił dysertację doktorską wykonaną przez Autora pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego T. Kowaleskiego - miał za zadanie wskazać na zagrożenia związane z wpływem przemian demograficznych na wypełnianie przez rodzinę jej funkcji w sferze przepływów międzypokoleniowych. Problem jest ważny zwłaszcza w Polsce, gdzie zdaniem wielu badaczy przemiany gospodarcze ostatniej dekady - ograniczając funkcje państwa - nałożyły na rodzinę szereg nowych obowiązków. Najważniejsze ustalenia projektu badawczego opublikowane zostały w pracy Piotra Szukalskiego Przepływy międzypokoleniowe i ich kontekst demograficzny, Wyd. UŁ, Łódź 2002. (H.M.)
/Przegląd EUREKA, Nr 2(26)/2003, NAUKI SPOŁECZNE, EKONOMICZNE i PRAWNE, Polityka Społeczna i Demografia/
Przepływy międzypokoleniowe są zjawiskiem powszednim i powszechnym, zaś ich występowanie bądź niewystępowanie w znacznym stopniu - poprzez określenie wolumenu i rodzaju pomocy, jakie jednostka otrzymać może od rodziny - determinuje poziom i jakość życia jednostki zwłaszcza na etapie usamodzielniania się ludzi młodych oraz na etapie późnej, niepełnosprawnej starości. Wielkość i forma przepływów uzależnione są od czynników demograficznych takich jak: rozmiar i struktura rodziny, posiadanie konkurującego o zasoby rodziców rodzeństwa, płeć, wiek i stan cywilny; ekonomicznych: wartość zasobów znajdujących się w posiadaniu danej rodziny, sytuacja na rynku pracy poszczególnych jej członków; społeczno-kulturowych: warstwa społeczna, przynależność etniczna, intensywność kontaktów z rodziną, poziom "prorodzinności".
Przemiany demograficzne, jakich jesteśmy świadkami w ostatnich dekadach (wydłużanie się trwania życia, niski poziom dzietności, upowszechnianie się nietradycyjnych form rodzinnych), przekładają się na zmiany wartości, rodzaju i "strategii" wspierania najbliższych krewnych. Wydłużanie się trwania życia implikuje wzrost częstości rodzin wielopokoleniowych, w ramach których jednocześnie koegzystują dwie generacje wymagające nasilonej pomocy - młodzi, rozpoczynający dorosłe życie oraz sędziwi, schorowani starcy. Niski poziom dzietności sprawia z kolei, iż z jednej strony przepływy ku generacjom najmłodszym są w coraz większym stopniu skupione na nielicznych potomkach, a tym samym wyższe wartościowo w przeliczeniu na osobę. Z drugiej strony oznacza to, iż w przypadku konieczności zaopiekowania się sędziwymi starcami zmniejsza się liczba potencjalnych wspierających, a zatem zwiększa się ich obciążenie (brak jest rodzeństwa, z którym możnaby dzielić się obowiązkami). W przypadku nietradycyjnych form rodzinnych (samotne rodzicielstwo, kohabitacja, życie w samotności, związki homoseksualne) brak jest z kolei wystarczająco wyrazistego określenia wzajemnych zobowiązań, a często również i akceptacji krewnych dla takich właśnie form rodzinnych. W każdym przypadku dochodzi do zmiany tradycyjnego wzorca międzypokoleniowego wsparcia.
Projekt badawczy "Demograficzne uwarunkowania przepływów międzypokoleniowych", stanowił dysertację doktorską wykonaną przez Autora pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego T. Kowaleskiego - miał za zadanie wskazać na zagrożenia związane z wpływem przemian demograficznych na wypełnianie przez rodzinę jej funkcji w sferze przepływów międzypokoleniowych. Problem jest ważny zwłaszcza w Polsce, gdzie zdaniem wielu badaczy przemiany gospodarcze ostatniej dekady - ograniczając funkcje państwa - nałożyły na rodzinę szereg nowych obowiązków. Najważniejsze ustalenia projektu badawczego opublikowane zostały w pracy Piotra Szukalskiego Przepływy międzypokoleniowe i ich kontekst demograficzny, Wyd. UŁ, Łódź 2002. (H.M.)
/Przegląd EUREKA, Nr 2(26)/2003, NAUKI SPOŁECZNE, EKONOMICZNE i PRAWNE, Polityka Społeczna i Demografia/
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Choroba Parkinsona – coraz więcej chorych, coraz pilniejsza potrzeba uruchomienia programu opieki kompleksowej
- „Ambasadorzy profesjonalnej terapii ran” – konkurs dla pielęgniarek i położnych, które zmieniają standardy leczenia ran
- Plaga niewydolności serca: Statystyki nie pozostawiają złudzeń
- Model skróconej ścieżki pacjenta dla szczepień zalecanych w POZ – wnioski z debaty Vaccine Meeting 2025
- Rak płuca – nowe możliwości chirurgii i leczenia okołooperacyjnego. Czy są dostępne w Polsce?
- Świadomy wybór terapii: bezpłatne konsultacje dla pacjentów z diagnozą chłoniaka, przewlekłej białaczki limfocytowej i szpiczaka
- Neurolodzy i psychiatrzy zacieśniają współpracę na rzecz zdrowia mózgu
- Anna Kupiecka o kwietniowej liście refundacyjnej: bardzo ważne decyzje refundacyjne w onkologii
- 15 000 Pracowników Służby Zdrowia w Polsce narażonych na leki niebezpieczne – kluczowa rola bezpiecznego przygotowania leków
- Rekordowe liczby zgonów z powodu grypy
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
 |
