naukawpolsce.pl | dodane 23-09-2011
Fot. naukawpolsce.pl
Wraz z postępem nauki nie tylko zapobiegamy chorobom, ale też możemy sobie pozwolić na luksus poprawiania naszej wydolności tu i ówdzie. Ludzki mózg i sposoby na zwiększenie jego wydajności przyciągają dużą uwagę - wiemy coraz więcej o tym, jak zapewnić temu najważniejszemu organowi optymalne warunki do pracy. Wskazówkami, jak to osiągnąć, dzielił się z uczestnikami Festiwalu Nauki w Warszawie dr Robert K. Filipkowski z Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN im. M. Nenckiego.
Do niedawna podręczniki do biologii podawały, że człowiek rodzi się z określoną liczbą komórek mózgowych, które następnie stopniowo wymierają, w miarę jak się starzejemy. Pierwsze głosy sprzeciwu pojawiły się w środowiskach naukowych w latach 60., jednak dopiero publikacja artykułu psychologa Andersa Erikssona w 1998 r. o neurogenezie w mózgu dorosłego człowieka przełamała panujący dogmat. Naukowcy odkryli, że przez całe życie w hipokampie człowieka powstają nowe komórki - przypomniał dr Filipkowski podczas wykładu z cyklu "Dbajmy o zdrowie"
Naukowcy nie są do końca pewni, jakie zadania pełnią nowe neurony w hipokampie; przedstawiają jednak kilka pomysłów.
Jedna z hipotez sugeruje, że być może nowe neurony odgrywają rolę w uczeniu się i zapamiętywaniu. Ustalono, że stres, który osłabia naszą zdolność do zapamiętywania nowych rzeczy, hamuje neurogenezę. Analogicznie, ćwiczenia fizyczne pomagają nam lepiej zapamiętywać i odpowiadają za zwiększony przyrost neuronów.
Niezależnie od wyjaśnienia funkcji neurogenezy, naukowcy zgadzają się, że praktyki powszechnie uznane za korzystne dla zdrowia zwiększają liczbę oraz szansę na przeżycie narastających neuronów.
Dr Filipkowski zaznaczył, że "wskazówki, jak mieć zdrowy mózg, sprowadzają się do tego, jak mieć zdrowe ciało".
Tylko do pewnego stopnia możemy wpłynąć na naszą ogólną sprawność, gdyż nasze zdrowie w dużej części zależy od genów, jakie przekazali nam rodzice. Duży optymizm budzi jednak epigenetyka, czyli nauka zajmująca się wpływem środowiska na to, w jakim stopniu wływ na nasze zdrowie czy zachowanie zdeterminują geny.
Jak się okazuje, po naszych rodzicach dziedziczymy nie tylko DNA, ale także szereg informacji zapisanych w związkach chemicznych otaczających nasz kod genetyczny. Te związki chemiczne decydują, czy np. posiadany przez nas gen skłonności do alkoholu będzie silnie wpływać na nasze życie, czy zostanie "wyciszony".
Naukowiec przedstawił mechanizm metylacji lub demetylacji DNA (wyciszenia bądź zwiększonej ekspresji) na przykładzie badania na szczurach. U gryzoni wychowywanych przez zaniedbujące potomstwo szczurze matki fragment DNA odpowiadający za podatność na stres ulegał większej metylacji. Ekspresja tego genu zmniejszała się i w efekcie dorosłe szczury były bardziej strachliwe i produkowały więcej hormonu stresu.
Zdaniem naukowca, nasze pożywienie oraz zwyczaje także mają znaczny wpływ na ekspresję różnych genów w naszym organizmie. Dzięki odpowiednio dobranej diecie i aktywności, do pewnego możemy sami manipulować więc czynnikami genetycznymi, które determinują naszą ogólną sprawność i wydajność.
Do takich sprawdzonych praktyk naukowiec zaliczył ćwiczenia umysłowe, ćwiczenia fizyczne, rozwijanie poczucia skuteczności działań, interakcje społeczne, unikanie używek i narkotyków, ochrona głowy przed urazami, panowanie nad stresem i troskę o zdrowie serca.
Jak wynika z różnych badań - przytaczanych przez prelegenta - np. świeże warzywa oraz dużo owoców morza mają być kluczem do sprawności mózgu i dłuższego życia, podobnie jak zredukowanie dziennej dawki kalorii. Z kolei borówka amerykańska, jak pokazały testy na szczurach, ma przyczyniać się do przyrostu większej liczby komórek nerwowych. Naukowcy radzą, by poza odpowiednio dobraną dietą, unikać też pestycydów oraz rakotwórczej pleśni. "Ale sery pleśniowe są bezpieczne" - żartował dr Filipkowski.
Aby długo cieszyć się sprawnym mózgiem, powinniśmy prowadzić bardzo aktywne życie: fizyczne, umysłowe i społeczne. Aktywność fizyczna prowadzi do zwiększonej neurogenezy, podobnie jak trenowanie mózgu w niemal dowolny sposób: rozwiązywaniem krzyżówek, grą w szachy czy zapamiętywaniem sieci ulic dużego miasta (jak pokazało badanie na londyńskich taksówkarzach).
Jak mówił badacz, dobrym pomysłem jest świetne opanowanie języka obcego. Zgodnie z pokazanymi statystykami, osoby dwujęzyczne zapadały na alzheimera pięć lat później niż ich jednojęzyczni rówieśnicy. Jak to ujął dr Filipkowski, takie obciążanie mózgu ponad normę wyposaża nas w dodatkowy zapas poznawczy (ang. cognitive resource), który na starość staje się wyjątkowo przydatny.
Życie może nam przedłużyć również dobrze płatna praca. Naukowcy pokazali, że lepszy status majątkowy wiąże się z wysokim poczuciem kontroli. Ludzie bogaci dzięki temu są szczęśliwsi, żyją dłużej i są zdrowsi niż wynosi średnia, nawet jeśli otrzymują opiekę zdrowotną na poziomie przeciętnego zjadacza chleba - wynika z przeprowadzonych badań.
Za wszelką cenę powinniśmy natomiast unikać stresu. Jak wyjaśniał dr Filipkowski, stres działa wyniszczająco na hipokamp, który odpowiada za regulację naszych emocji i skuteczną walkę ze stresem. Z osłabionym hipokampem, coraz gorzej radzimy sobie ze stresem. Musimy więc zrobić wszystko, by przełamać ten niebezpieczny cykl. W skrajnych przypadkach, możemy się uciec do antydepresantów, które odbudowują komórki nerwowe w hipokampie.
Miernikiem skuteczności przekazanych podczas spotkania wskazówek było zazwyczaj przedłużanie się życia u badanych oraz opóźnienie chorób mózgu, które zwykle dotykają nas na starość, takich jak demencja, choroba Parkinsona czy Alzheimera.
Do niedawna podręczniki do biologii podawały, że człowiek rodzi się z określoną liczbą komórek mózgowych, które następnie stopniowo wymierają, w miarę jak się starzejemy. Pierwsze głosy sprzeciwu pojawiły się w środowiskach naukowych w latach 60., jednak dopiero publikacja artykułu psychologa Andersa Erikssona w 1998 r. o neurogenezie w mózgu dorosłego człowieka przełamała panujący dogmat. Naukowcy odkryli, że przez całe życie w hipokampie człowieka powstają nowe komórki - przypomniał dr Filipkowski podczas wykładu z cyklu "Dbajmy o zdrowie"
Naukowcy nie są do końca pewni, jakie zadania pełnią nowe neurony w hipokampie; przedstawiają jednak kilka pomysłów.
Jedna z hipotez sugeruje, że być może nowe neurony odgrywają rolę w uczeniu się i zapamiętywaniu. Ustalono, że stres, który osłabia naszą zdolność do zapamiętywania nowych rzeczy, hamuje neurogenezę. Analogicznie, ćwiczenia fizyczne pomagają nam lepiej zapamiętywać i odpowiadają za zwiększony przyrost neuronów.
Niezależnie od wyjaśnienia funkcji neurogenezy, naukowcy zgadzają się, że praktyki powszechnie uznane za korzystne dla zdrowia zwiększają liczbę oraz szansę na przeżycie narastających neuronów.
Dr Filipkowski zaznaczył, że "wskazówki, jak mieć zdrowy mózg, sprowadzają się do tego, jak mieć zdrowe ciało".
Tylko do pewnego stopnia możemy wpłynąć na naszą ogólną sprawność, gdyż nasze zdrowie w dużej części zależy od genów, jakie przekazali nam rodzice. Duży optymizm budzi jednak epigenetyka, czyli nauka zajmująca się wpływem środowiska na to, w jakim stopniu wływ na nasze zdrowie czy zachowanie zdeterminują geny.
Jak się okazuje, po naszych rodzicach dziedziczymy nie tylko DNA, ale także szereg informacji zapisanych w związkach chemicznych otaczających nasz kod genetyczny. Te związki chemiczne decydują, czy np. posiadany przez nas gen skłonności do alkoholu będzie silnie wpływać na nasze życie, czy zostanie "wyciszony".
Naukowiec przedstawił mechanizm metylacji lub demetylacji DNA (wyciszenia bądź zwiększonej ekspresji) na przykładzie badania na szczurach. U gryzoni wychowywanych przez zaniedbujące potomstwo szczurze matki fragment DNA odpowiadający za podatność na stres ulegał większej metylacji. Ekspresja tego genu zmniejszała się i w efekcie dorosłe szczury były bardziej strachliwe i produkowały więcej hormonu stresu.
Zdaniem naukowca, nasze pożywienie oraz zwyczaje także mają znaczny wpływ na ekspresję różnych genów w naszym organizmie. Dzięki odpowiednio dobranej diecie i aktywności, do pewnego możemy sami manipulować więc czynnikami genetycznymi, które determinują naszą ogólną sprawność i wydajność.
Do takich sprawdzonych praktyk naukowiec zaliczył ćwiczenia umysłowe, ćwiczenia fizyczne, rozwijanie poczucia skuteczności działań, interakcje społeczne, unikanie używek i narkotyków, ochrona głowy przed urazami, panowanie nad stresem i troskę o zdrowie serca.
Jak wynika z różnych badań - przytaczanych przez prelegenta - np. świeże warzywa oraz dużo owoców morza mają być kluczem do sprawności mózgu i dłuższego życia, podobnie jak zredukowanie dziennej dawki kalorii. Z kolei borówka amerykańska, jak pokazały testy na szczurach, ma przyczyniać się do przyrostu większej liczby komórek nerwowych. Naukowcy radzą, by poza odpowiednio dobraną dietą, unikać też pestycydów oraz rakotwórczej pleśni. "Ale sery pleśniowe są bezpieczne" - żartował dr Filipkowski.
Aby długo cieszyć się sprawnym mózgiem, powinniśmy prowadzić bardzo aktywne życie: fizyczne, umysłowe i społeczne. Aktywność fizyczna prowadzi do zwiększonej neurogenezy, podobnie jak trenowanie mózgu w niemal dowolny sposób: rozwiązywaniem krzyżówek, grą w szachy czy zapamiętywaniem sieci ulic dużego miasta (jak pokazało badanie na londyńskich taksówkarzach).
Jak mówił badacz, dobrym pomysłem jest świetne opanowanie języka obcego. Zgodnie z pokazanymi statystykami, osoby dwujęzyczne zapadały na alzheimera pięć lat później niż ich jednojęzyczni rówieśnicy. Jak to ujął dr Filipkowski, takie obciążanie mózgu ponad normę wyposaża nas w dodatkowy zapas poznawczy (ang. cognitive resource), który na starość staje się wyjątkowo przydatny.
Życie może nam przedłużyć również dobrze płatna praca. Naukowcy pokazali, że lepszy status majątkowy wiąże się z wysokim poczuciem kontroli. Ludzie bogaci dzięki temu są szczęśliwsi, żyją dłużej i są zdrowsi niż wynosi średnia, nawet jeśli otrzymują opiekę zdrowotną na poziomie przeciętnego zjadacza chleba - wynika z przeprowadzonych badań.
Za wszelką cenę powinniśmy natomiast unikać stresu. Jak wyjaśniał dr Filipkowski, stres działa wyniszczająco na hipokamp, który odpowiada za regulację naszych emocji i skuteczną walkę ze stresem. Z osłabionym hipokampem, coraz gorzej radzimy sobie ze stresem. Musimy więc zrobić wszystko, by przełamać ten niebezpieczny cykl. W skrajnych przypadkach, możemy się uciec do antydepresantów, które odbudowują komórki nerwowe w hipokampie.
Miernikiem skuteczności przekazanych podczas spotkania wskazówek było zazwyczaj przedłużanie się życia u badanych oraz opóźnienie chorób mózgu, które zwykle dotykają nas na starość, takich jak demencja, choroba Parkinsona czy Alzheimera.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Nowoczesne leczenie i optymizm – najlepsze antidotum na SM
- Choroba poznana 80 lat temu - wciąż nieznana. Rusza pierwsza w Polsce kampania edukacyjna dla pacjentów z ultrarzadkim nowotworem krwi: „Makroglobulinemia Waldenströma. Śladami Doktora Jana”
- Choroba Gauchera – wizytówka polskiego podejścia do chorób ultrarzadkich
- Antykoncepcja awaryjna nabiera tempa: Nowe dane Centrum e-Zdrowia
- Kardiolożka: o serce trzeba dbać od najmłodszych lat
- Ponad 600 tys. Polaków zaszczepiło się przeciw grypie
- Refundacja na papierze. Pacjentki tylko z jednego województwa mogą liczyć na leczenie zgodne z listą refundacyjną, która weszła w życie kilka miesięcy temu
- Pierwsze w Polsce zabiegi ablacji arytmii z zastosowaniem technologii CARTOSOUND FAM. „Niezwykle ważny krok w rozwoju elektrofizjologii”
- Czy starsi pacjenci otrzymają lepszą ochronę jeszcze w tym sezonie?
- Wyzwania hematoonkologii - na jakie terapie czekają polscy pacjenci?
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
