Dzieciństwo bez rodziców boli. Problem sieroctwa społecznego
INFORMATOR. Kraj
Fot. adopcja.org.pl
Problemy dzieci dotkniętych sieroctwem społecznym
Oderwaniu od rodziny, porzuceniu towarzyszą traumatyczne przeżycia, które powodują zaburzenia w rozwoju psychofizycznym dziecka. Wychowywanie się poza rodziną nie sprzyja nawiązywaniu więzi emocjonalnych, wzmaga natomiast poczucie lęku, zagubienia i samotności. Trwała separacja od osób bliskich skutkuje nieodwracalnymi ubytkami emocjonalnymi zwłaszcza u najmniejszych dzieci.
„Dobre funkcjonowanie człowieka w życiu – w szkole, w grupie rówieśniczej, w rodzinie, w pracy zawodowej zaczyna się od dobrego dzieciństwa. Szczególne znaczenie ma okres najwcześniejszy. To w pierwszych miesiącach życia, otoczone opieką kochających osób dziecko uczy się, jaki jest ten świat, na co może w nim liczyć, jacy są inni ludzi. Doświadczając zainteresowania, uwagi i czułości zaczyna wierzyć, że samo jest istotą cenną, wyjątkową." – mówi dr Aleksandra Piotrowska, psycholog dziecięcy z Wydziału Pedagogicznego UW. "Powstające między dzieckiem a rodzicami przywiązanie, ten prototyp relacji z innymi ludźmi w przyszłości, daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, równie ważne, jak pokarm, okrycie czy właściwa temperatura. Dziecko, czując się kochane i bezpieczne, coraz śmielej poczyna sobie ze światem – podejmuje liczne czynności eksploracyjne, obserwuje, dotyka, bada przedmioty, zagaduje ludzi. Zdobywa dzięki temu wiele wiadomości i sprawności, rozwija swoją inteligencję, ale także kompetencje społeczne, interpersonalne. Buduje swoją wiarę w siebie i w innych ludzi. Nie można pozwolić, aby ten wyjątkowy okres życia mijał bezproduktywnie, niewykorzystany, bo nikt nie ma szansy po raz drugi przeżywać wczesnego dzieciństwa – tym razem bardziej szczęśliwego.”
Dzieci skazane na brak kontaktu emocjonalnego z bliskimi często popadają w chorobę sierocą, która przejawiać się może w zupełnie skrajnych zachowaniach. Dzieci mogą wydawać się obojętne uczuciowo, ale równie często charakteryzuje je „lepkość uczuciowa”, wyrażana chęcią przytulenia się do każdej osoby znajdującej się w pobliżu. W skrajnych przypadkach choroba może objawiać się również stosowaniem autoagresji – gryzieniem paluszków, wyrywaniem włosów, uderzaniem główką o podłogę, zwykle w celu zwrócenia na siebie uwagi, wzbudzenia współczucia, a w konsekwencji przytulenia, opieki i troski. O tym jak ważną rolę odgrywa więź i bliskość emocjonalna w rozwoju dziecka, świadczyć może występowanie choroby sierocej nie tylko wśród dzieci, których więź z bliskimi została zerwana, ale również wśród tych, które nigdy nie doświadczyły opieki rodzicielskiej.
Starsze dzieci i młodzież, które w przeszłości były dotknięte chorobą sierocą wykazują obniżoną zdolność refleksyjnego i abstrakcyjnego myślenia, niedojrzałość uczuciową, nieumiejętność koncentracji i brak inicjatywy w działaniu, są apatyczne. Poza objawami choroby sierocej w zakresie emocjonalnym, dzieci osierocone charakteryzuje również słabszy rozwój intelektualny, uboższe słownictwo, artykulacja, gorsza percepcja i ekspresja, mniejsza ciekawość poznawcza i motywacja do osiągnięć, co determinuje ich przyszły rozwój, a tym samym gorszy start życiowy.
Sposoby kompensacji sieroctwa społecznego
Poszukiwanie sposobów rozwiązania problemu sieroctwa społecznego w Polsce zmierza w kierunku różnych form rodzinnej opieki zastępczej: adopcji, rodzinnych domów dziecka i rodzin zastępczych, które z uwagi na specyfikę swojej działalności są najbardziej zbliżone do rodziny naturalnej. Poprzez realizowanie zadań z założenia pełnionych przez rodzinę, instytucje te próbują zaspokoić indywidualne potrzeby każdego dziecka. Im szybciej dziecko zostanie objęte jedną z form opieki rodzinnej, tym w mniejszym stopniu będzie narażone na zaburzenia rozwojowe wynikające z sieroctwa. Najkorzystniejsze warunki wychowawcze zapewnia rodzina adopcyjna, w której powstaje identyczna jak w rodzinie naturalnej więź pomiędzy rodzicami adopcyjnymi i dzieckiem. Rodziny zastępcze dają natomiast szansę stworzenia życia rodzinnego dzieciom, których rodzice nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich, podopiecznym placówek socjalizacyjnych i wychowankom domów dziecka.
Formy instytucjonalne, takie jak dom dziecka powinny być stosowane tylko wtedy, gdy nie ma możliwości zapewnienia dziecku zastępczej opieki rodzinnej. Dzieci wychowywane w placówkach opieki instytucjonalnej wchodzą w dorosłe życie bez należytego przygotowania do życia w społeczeństwie i zabezpieczenia materialnego. Zasilają środowisko osób żyjących na marginesie społeczeństwa i często same stają się przyczyną sieroctwa społecznego swoich dzieci. Stworzenie dzieciom porzuconym rodzinnego domu jest najprostszą metodą przerwania błędnego koła patologii społecznej.
Fot. adopcja.org.pl
Rzadkością w Polsce są interwencyjne placówki opiekuńcze, jak IPO w Otwocku, które oprócz tradycyjnej opieki nad dzieckiem zapewniają im diagnostykę, rehabilitację, opiekę medyczną, a także dążą do uregulowania sytuacji prawnej dzieci, co umożliwia im szybsze trafienie do rodziny adopcyjnej i rozpoczęcie nowego szczęśliwego życia w kochającej rodzinie.
[1] Z. Węgierski, Opieka nad dzieckiem osieroconym. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2006, s.45.
[2] Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Problematyka społeczna w województwie mazowieckim – diagnoza, s. 55, grudzień 2000.
[3] Dane statystyczne dotyczące rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych opracowane przez Departament Polityki Rodzinnej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
[4] Dane statystyczne Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące liczby małoletnich pozostających pod opieką sądów w latach 1989-2009.
Oderwaniu od rodziny, porzuceniu towarzyszą traumatyczne przeżycia, które powodują zaburzenia w rozwoju psychofizycznym dziecka. Wychowywanie się poza rodziną nie sprzyja nawiązywaniu więzi emocjonalnych, wzmaga natomiast poczucie lęku, zagubienia i samotności. Trwała separacja od osób bliskich skutkuje nieodwracalnymi ubytkami emocjonalnymi zwłaszcza u najmniejszych dzieci.
„Dobre funkcjonowanie człowieka w życiu – w szkole, w grupie rówieśniczej, w rodzinie, w pracy zawodowej zaczyna się od dobrego dzieciństwa. Szczególne znaczenie ma okres najwcześniejszy. To w pierwszych miesiącach życia, otoczone opieką kochających osób dziecko uczy się, jaki jest ten świat, na co może w nim liczyć, jacy są inni ludzi. Doświadczając zainteresowania, uwagi i czułości zaczyna wierzyć, że samo jest istotą cenną, wyjątkową." – mówi dr Aleksandra Piotrowska, psycholog dziecięcy z Wydziału Pedagogicznego UW. "Powstające między dzieckiem a rodzicami przywiązanie, ten prototyp relacji z innymi ludźmi w przyszłości, daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, równie ważne, jak pokarm, okrycie czy właściwa temperatura. Dziecko, czując się kochane i bezpieczne, coraz śmielej poczyna sobie ze światem – podejmuje liczne czynności eksploracyjne, obserwuje, dotyka, bada przedmioty, zagaduje ludzi. Zdobywa dzięki temu wiele wiadomości i sprawności, rozwija swoją inteligencję, ale także kompetencje społeczne, interpersonalne. Buduje swoją wiarę w siebie i w innych ludzi. Nie można pozwolić, aby ten wyjątkowy okres życia mijał bezproduktywnie, niewykorzystany, bo nikt nie ma szansy po raz drugi przeżywać wczesnego dzieciństwa – tym razem bardziej szczęśliwego.”
Dzieci skazane na brak kontaktu emocjonalnego z bliskimi często popadają w chorobę sierocą, która przejawiać się może w zupełnie skrajnych zachowaniach. Dzieci mogą wydawać się obojętne uczuciowo, ale równie często charakteryzuje je „lepkość uczuciowa”, wyrażana chęcią przytulenia się do każdej osoby znajdującej się w pobliżu. W skrajnych przypadkach choroba może objawiać się również stosowaniem autoagresji – gryzieniem paluszków, wyrywaniem włosów, uderzaniem główką o podłogę, zwykle w celu zwrócenia na siebie uwagi, wzbudzenia współczucia, a w konsekwencji przytulenia, opieki i troski. O tym jak ważną rolę odgrywa więź i bliskość emocjonalna w rozwoju dziecka, świadczyć może występowanie choroby sierocej nie tylko wśród dzieci, których więź z bliskimi została zerwana, ale również wśród tych, które nigdy nie doświadczyły opieki rodzicielskiej.
Starsze dzieci i młodzież, które w przeszłości były dotknięte chorobą sierocą wykazują obniżoną zdolność refleksyjnego i abstrakcyjnego myślenia, niedojrzałość uczuciową, nieumiejętność koncentracji i brak inicjatywy w działaniu, są apatyczne. Poza objawami choroby sierocej w zakresie emocjonalnym, dzieci osierocone charakteryzuje również słabszy rozwój intelektualny, uboższe słownictwo, artykulacja, gorsza percepcja i ekspresja, mniejsza ciekawość poznawcza i motywacja do osiągnięć, co determinuje ich przyszły rozwój, a tym samym gorszy start życiowy.
Sposoby kompensacji sieroctwa społecznego
Poszukiwanie sposobów rozwiązania problemu sieroctwa społecznego w Polsce zmierza w kierunku różnych form rodzinnej opieki zastępczej: adopcji, rodzinnych domów dziecka i rodzin zastępczych, które z uwagi na specyfikę swojej działalności są najbardziej zbliżone do rodziny naturalnej. Poprzez realizowanie zadań z założenia pełnionych przez rodzinę, instytucje te próbują zaspokoić indywidualne potrzeby każdego dziecka. Im szybciej dziecko zostanie objęte jedną z form opieki rodzinnej, tym w mniejszym stopniu będzie narażone na zaburzenia rozwojowe wynikające z sieroctwa. Najkorzystniejsze warunki wychowawcze zapewnia rodzina adopcyjna, w której powstaje identyczna jak w rodzinie naturalnej więź pomiędzy rodzicami adopcyjnymi i dzieckiem. Rodziny zastępcze dają natomiast szansę stworzenia życia rodzinnego dzieciom, których rodzice nie zostali pozbawieni praw rodzicielskich, podopiecznym placówek socjalizacyjnych i wychowankom domów dziecka.
Formy instytucjonalne, takie jak dom dziecka powinny być stosowane tylko wtedy, gdy nie ma możliwości zapewnienia dziecku zastępczej opieki rodzinnej. Dzieci wychowywane w placówkach opieki instytucjonalnej wchodzą w dorosłe życie bez należytego przygotowania do życia w społeczeństwie i zabezpieczenia materialnego. Zasilają środowisko osób żyjących na marginesie społeczeństwa i często same stają się przyczyną sieroctwa społecznego swoich dzieci. Stworzenie dzieciom porzuconym rodzinnego domu jest najprostszą metodą przerwania błędnego koła patologii społecznej.
Fot. adopcja.org.pl
Rzadkością w Polsce są interwencyjne placówki opiekuńcze, jak IPO w Otwocku, które oprócz tradycyjnej opieki nad dzieckiem zapewniają im diagnostykę, rehabilitację, opiekę medyczną, a także dążą do uregulowania sytuacji prawnej dzieci, co umożliwia im szybsze trafienie do rodziny adopcyjnej i rozpoczęcie nowego szczęśliwego życia w kochającej rodzinie.
[1] Z. Węgierski, Opieka nad dzieckiem osieroconym. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2006, s.45.
[2] Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Problematyka społeczna w województwie mazowieckim – diagnoza, s. 55, grudzień 2000.
[3] Dane statystyczne dotyczące rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych opracowane przez Departament Polityki Rodzinnej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
[4] Dane statystyczne Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczące liczby małoletnich pozostających pod opieką sądów w latach 1989-2009.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Warto wiedzieć
IPO w Otwocku jest unikalnym w skali kraju ośrodkiem, którego działalność polega na wszechstronnej pomocy noworodkom i niemowlętom znajdującym się w nagłych sytuacjach kryzysowych, pozbawionym czasowo lub trwale opieki rodziców. Dzieci znajdują tu całodobowa opiekę, pomoc medyczną oraz najważniejsze – powrót do rodziny.
Do IPO trafiają malutkie dzieci, pozostawione przez matki w szpitalach położniczych, oknach życia, porzucone i znalezione na śmietnikach, przystankach itp. Trafiają także maleńkie ofiary przemocy w rodzinie – cudem ocalone, interwencyjnie odebrane rodzicom przez sądy, policję z powodu zagrożenia życia.
Aby wesprzeć Fundację swoim 1% podatku wystarczy w formularzu PIT wpisać: Fundacja Rodzin Adopcyjnych, KRS nr: 0000151113
Więcej na stronie Fundacji Rodzin Adopcyjnych pod adresem www.adopcja.org.pl
Inne w tym dziale:
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Choroba Parkinsona – coraz więcej chorych, coraz pilniejsza potrzeba uruchomienia programu opieki kompleksowej
- „Ambasadorzy profesjonalnej terapii ran” – konkurs dla pielęgniarek i położnych, które zmieniają standardy leczenia ran
- Plaga niewydolności serca: Statystyki nie pozostawiają złudzeń
- Model skróconej ścieżki pacjenta dla szczepień zalecanych w POZ – wnioski z debaty Vaccine Meeting 2025
- Rak płuca – nowe możliwości chirurgii i leczenia okołooperacyjnego. Czy są dostępne w Polsce?
- Świadomy wybór terapii: bezpłatne konsultacje dla pacjentów z diagnozą chłoniaka, przewlekłej białaczki limfocytowej i szpiczaka
- Neurolodzy i psychiatrzy zacieśniają współpracę na rzecz zdrowia mózgu
- Anna Kupiecka o kwietniowej liście refundacyjnej: bardzo ważne decyzje refundacyjne w onkologii
- 15 000 Pracowników Służby Zdrowia w Polsce narażonych na leki niebezpieczne – kluczowa rola bezpiecznego przygotowania leków
- Rekordowe liczby zgonów z powodu grypy
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
 |
