Fizyk o dziwnych właściwościach kurzego jajka
INFORMATOR. Ciekawostki
naukawpolsce.pl | dodane 02-04-2010
Fot. PAP / naukawpolsce.pl
Dlaczego jajka ustawiane są w opakowaniach czubkami do góry i dlaczego skorupka przepuszcza powietrze? O dziwnych właściwościach fizycznych kurzych jajek opowiada PAP dr Jerzy Jarosz z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Śląskiego.
"Wytrzymałość opakowania z jajkami - tłumaczy dr Jarosz - jest bardzo duża, bo jajka ustawione są w nim na sztorc, czubkami do góry. Jajko tak ustawione bardzo trudno jest zgnieść".
"W czasie jednego z wykładów postawiliśmy naszego ważącego ponad 150 kg kolegę na blacie, położonym na trzech stojących jajkach. Jajka wytrzymały" - opowiada Jarosz, dodając jednak, że gdyby leżały one na podłużnym boku, nie byłyby aż tak odporne. Skorupka jajka kurzego musi być na tyle wytrzymała, żeby udźwignąć ciężar kury, która je wysiaduje.
Kolejnym zadaniem jajka jest zapewnienie wymiany gazów między otoczeniem a rozwijającym się embrionem. Skorupka jest porowata i dzięki temu embrion kurczaka może oddychać. "Wydostawanie się powietrza z jajka możemy zaobserwować np. w czasie gotowania - zwraca uwagę dr Jarosz. - Z jajka włożonego do gorącej wody uciekają pęcherzyki - to powietrze z jego środka."
Dr Jarosz opowiada także, że niezależnie od położenia jajka, płytka zarodkowa, która znajduje się na powierzchni żółtka, jest zawsze na górze. Żółtko, dzięki umocowaniu do skorupki za pomocą chalazy, czyli białkowych skrętek, może wykonywać jedynie ruchy obrotowe. Z kolei odpowiednio umiejscowiony punkt ciężkości żółtka sprawia, że zarodek zawsze znajduje się na górze. Dzięki temu, niezależnie od pozycji jajka, embrion może być ogrzewany od góry przez ciało kwoki, która jajko wysiaduje. Dzięki takiej budowie żółtka zachowany jest też najmniejszy możliwy moment bezwładności, Można to zobaczyć tocząc jajko. Surowe stacza się z górki znacznie szybciej niż ugotowane.
Odwrotnie natomiast jest w czasie obracania jajka. Surowe obraca się znacznie wolniej niż ugotowane. Dr Jarosz tłumaczy to, mówiąc, że kiedy wprawia się w ruch obrotowy nieugotowane jajo, kręci się tylko skorupka, a nie białko, co skutecznie hamuje ruch całego jajka. W jaju ugotowanym nic już ruchu skorupki nie wyhamowuje.
Dr Jarosz opowiada też o dziwnych eksperymentach, jakie można przeprowadzić na jajku wymoczonym w occie. Skorupka takiego produktu po jakimś czasie robi się miękka i można ją zetrzeć, a wokół białka zostaje jedynie cienka błona. Jeśli takie jajko włoży się następnie do wody, zacznie ono puchnąć i zrobi się bardzo duże. Wynika to z osmozy - stężenie soli mineralnych w jajku jest o wiele wyższe niż w otoczeniu, dlatego woda wnika do środka. Jeśli zaś potraktowane octem jajo włoży się do mocno osolonej cieczy - szybko się ono zmniejszy, bo woda z jajka będzie uciekała na zewnątrz.
A jak można narysować kształtne jajko? Dr Jarosz tłumaczy, że jeśli weźmie się jedną pinezkę, nałoży na nią zawiązany w pętlę sznureczek, włoży weń ołówek i obrysuje szpilkę, to powstanie koło. Jeśli natomiast pętelkę owinąć wokół dwóch szpilek i obrysować ołówkiem - powstanie elipsa. I w końcu - jeśli sznurek owinięty jest wokół trzech szpilek ułożonych w trójkąt równoramienny (ale nie równoboczny), po obrysowaniu powinien powstać kształt kurzego jajka.
"Wytrzymałość opakowania z jajkami - tłumaczy dr Jarosz - jest bardzo duża, bo jajka ustawione są w nim na sztorc, czubkami do góry. Jajko tak ustawione bardzo trudno jest zgnieść".
"W czasie jednego z wykładów postawiliśmy naszego ważącego ponad 150 kg kolegę na blacie, położonym na trzech stojących jajkach. Jajka wytrzymały" - opowiada Jarosz, dodając jednak, że gdyby leżały one na podłużnym boku, nie byłyby aż tak odporne. Skorupka jajka kurzego musi być na tyle wytrzymała, żeby udźwignąć ciężar kury, która je wysiaduje.
Kolejnym zadaniem jajka jest zapewnienie wymiany gazów między otoczeniem a rozwijającym się embrionem. Skorupka jest porowata i dzięki temu embrion kurczaka może oddychać. "Wydostawanie się powietrza z jajka możemy zaobserwować np. w czasie gotowania - zwraca uwagę dr Jarosz. - Z jajka włożonego do gorącej wody uciekają pęcherzyki - to powietrze z jego środka."
Dr Jarosz opowiada także, że niezależnie od położenia jajka, płytka zarodkowa, która znajduje się na powierzchni żółtka, jest zawsze na górze. Żółtko, dzięki umocowaniu do skorupki za pomocą chalazy, czyli białkowych skrętek, może wykonywać jedynie ruchy obrotowe. Z kolei odpowiednio umiejscowiony punkt ciężkości żółtka sprawia, że zarodek zawsze znajduje się na górze. Dzięki temu, niezależnie od pozycji jajka, embrion może być ogrzewany od góry przez ciało kwoki, która jajko wysiaduje. Dzięki takiej budowie żółtka zachowany jest też najmniejszy możliwy moment bezwładności, Można to zobaczyć tocząc jajko. Surowe stacza się z górki znacznie szybciej niż ugotowane.
Odwrotnie natomiast jest w czasie obracania jajka. Surowe obraca się znacznie wolniej niż ugotowane. Dr Jarosz tłumaczy to, mówiąc, że kiedy wprawia się w ruch obrotowy nieugotowane jajo, kręci się tylko skorupka, a nie białko, co skutecznie hamuje ruch całego jajka. W jaju ugotowanym nic już ruchu skorupki nie wyhamowuje.
Dr Jarosz opowiada też o dziwnych eksperymentach, jakie można przeprowadzić na jajku wymoczonym w occie. Skorupka takiego produktu po jakimś czasie robi się miękka i można ją zetrzeć, a wokół białka zostaje jedynie cienka błona. Jeśli takie jajko włoży się następnie do wody, zacznie ono puchnąć i zrobi się bardzo duże. Wynika to z osmozy - stężenie soli mineralnych w jajku jest o wiele wyższe niż w otoczeniu, dlatego woda wnika do środka. Jeśli zaś potraktowane octem jajo włoży się do mocno osolonej cieczy - szybko się ono zmniejszy, bo woda z jajka będzie uciekała na zewnątrz.
A jak można narysować kształtne jajko? Dr Jarosz tłumaczy, że jeśli weźmie się jedną pinezkę, nałoży na nią zawiązany w pętlę sznureczek, włoży weń ołówek i obrysuje szpilkę, to powstanie koło. Jeśli natomiast pętelkę owinąć wokół dwóch szpilek i obrysować ołówkiem - powstanie elipsa. I w końcu - jeśli sznurek owinięty jest wokół trzech szpilek ułożonych w trójkąt równoramienny (ale nie równoboczny), po obrysowaniu powinien powstać kształt kurzego jajka.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Jaki wpływ wywiera jazda motocyklem na zdrowie psychiczne?
- Onycholiza - skąd się bierze i jak ją leczyć
- 8 mitów o implantach zębowych, w które prawdopodobnie nadal wierzysz
- Jak działa konduktometr i do czego jest wykorzystywany?
- Wady i zalety aptek internetowych
- Jak w naturalny sposób wspomagać swój układ odpornościowy?
- Suche oko - syndrom oka biurowego
- Komórki macierzyste - jakie choroby leczą?
- Elektryczne samochody wjechały do Polski
- Niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Fosfolipidy niezbędne - czynaprawdę są niezbędne?
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
