Kleszczowe zapalenie mózgu – zapobieganie i szczepienie
POCZEKALNIA. Szepty
W ostatnich kilku latach kleszczowe zapalenie mózgu stało się rosnącym problemem zdrowotnym w prawie wszystkich krajach europejskich i azjatyckich.. Większość zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu przypada na okres intensywnej aktywności kleszczy, czyli w centralnej Europie od kwietnia do listopada. Na odkleszczowe zapalenie mózgu częściej zapadają dorośli niż dzieci. W Polsce w 2017 r. odnotowano 279 przypadków choroby.
Kleszczowe zapalenie mózgu – skąd bierze się choroba?
Zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze (KZM) należy do chorób zakaźnych ośrodkowego układu nerwowego wywołanych przez wirusy z rodzaju Flaviviridae. Wyróżnia się 3 podtypy wirusa: europejski, syberyjski i dalekowschodni. Nosicielami choroby są zakażone kleszcze, które przez ukłucie wprowadzają wirusa do organizmu człowieka. Do zakażenia KZM może dojść również po spożyciu niepasteryzowanych produktów mlecznych zawierających patogeny. Kleszcze zarażają się wirusem głównie od gryzoni, ale również od nietoperzy, jeleni, a także od zwierząt domowych. Kleszczowe zapalenie mózgu występuje powszechnie na obszarze 27 krajów europejskich, w tym również w Polsce. Wirusem mogą zarazić się nie tylko osoby zamieszkujące miejsca bytowania kleszczy, ale także turyści odwiedzający nieegzotyczne kraje (w Europie i Azji). Największe ryzyko zachorowania przypada na okres od kwietnia do listopada, czyli w czasie, kiedy spędzamy dużo czasu na świeżym powietrzu. Kleszcze bytują w lasach liściastych, na wilgotnym podłożu i na łąkach.
Jak przebiega KZM i jak się objawia?
Na kleszczowe zapalenie mózgu https://www.kleszcze.info.pl/kleszczowe-zapalenie-mozgu zapadają zazwyczaj dorośli, a ciężki przebieg choroby obserwuje się najczęściej u osób powyżej 50. r.ż.
Choroba rozwija się w 2 fazach, a infekcja może objawiać się na różne sposoby w zależności od podtypu wirusa, którym została zarażona osoba. Pierwszy etap KZM to tzw. faza zwiastunowa. W drugim okresie choroby dochodzi do powikłań neurologicznych. Infekcja może objawiać się jedynie gorączką bez żadnych innych towarzyszących jej symptomów. Wirus może jednak doprowadzić do ciężkiego zapalenia mózgu z zapaleniem rdzenia kręgowego. Choroba o ostrym przebiegu charakteryzuje się gorączką, bólami głowy i zaburzeniami świadomości. W niektórych przypadkach towarzyszą jej również napady padaczkowe.
Okres wykluwania się choroby waha się między 2 a 28 dniami (zazwyczaj atak choroby następuje po 7-14 dniach od ugryzienia). W przypadku zakażenia pokarmowego infekcja atakuje już 3 dni np. po wypiciu skażonego mleka. Najpowszechniejszymi formami klinicznymi KZM jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mózgu. Pierwsza choroba charakteryzuje się wysoką gorączką, bólami głowy, nudnościami i wymiotami. U wielu pacjentów występuje też nadwrażliwość na światło, a u niektórych zawroty głowy. Zapalenie mózgu objawia się zaburzeniami świadomości – sennością, zamroczeniem, a nawet śpiączką. Do innych charakterystycznych symptomów należą zmiany w osobowości, zaburzenia zachowania, utrata koncentracji, drżenie pęczkowe języka i drganie kończyn.
Choć większość zachorowań przebiega łagodnie (szczególnie przy zakażeniu wirusem typu europejskiego), KZM może prowadzić w późniejszym czasie do poważnych powikłań neurologicznych. Wśród następstw choroby wymienia się porażenia, niedowłady oraz zaburzenia psychiczne. Leczenie i rehabilitacja mogą trwać nawet przez wiele miesięcy, a powikłania mogą na stałe pogorszyć jakość życia.
Zapobieganie i szczepionka na kleszcze
Za najskuteczniejszą i jedyną pewną metodę ochrony przed KZM uznaje się szczepionkę na kleszcze. Jej skuteczność jest duża i wynosi więcej niż 95%. W Polsce mogą zaszczepić się i dorośli, i dzieci jednym z 4 rodzajów preparatów. W Polskim Programie Szczepień Ochronnych szczepienia na KZM należą do zalecanych, więc jeśli chcemy chronić się przed zagrażającą życiu chorobą, musimy zapłacić za 3 dawki uodpornienia. Pierwszą dawkę podaje się w dowolnym czasie, kolejną w odstępie 1-3 miesięcy od pierwszego szczepienia, a trzecią od 5 do 12 miesięcy po dawce drugiej. Żeby być stale chronionym przed zachorowaniem na KZM, szczepienie musimy powtarzać. Po pierwszej dawce szczepienia podstawowego powinniśmy po raz kolejny zaszczepić się po 3 latach. Kolejną ochronę przyjmujemy co 3-5 lat w zależności od wieku i rodzaju produktu, którym byliśmy szczepieni. Uodpornienie na KZM możemy przyjąć również w schemacie przyspieszonym i wtedy 2. dawką szczepimy się 7 lub 14 dni po podaniu pierwszej (zależy to rodzaju produktu). W trybie szczepień przyspieszonych zachodzi czasami konieczność przyjęcia 4 zamiast 3 dawek preparatu (w przypadku szczepionki Encepur).
2 lub 3 dawki szczepionki pozwalają na wytworzenie przez organizm odpowiedzi immunologicznej w ciągu 2-3 tygodni. Czynne uodpornienie chroni przed 3 typami wirusa i zapobiega ciężkiej chorobie oraz jej długotrwałym skutkom.
Szczepienie zaleca się szczególnie osobom stale przebywającym na terenie lasów, np. osobom pracującym przy wycince, funkcjonariuszom straży granicznej, leśnikom i rolnikom.
Kto jest w grupie podwyższonego ryzyka i jak można się chronić przed chorobą?
Najwięcej kleszczy przenoszących wirusa KZM występuje w Polsce na terenie województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Ogniska choroby wykryto jednak również w województwie małopolskim, pomorskim i świętokrzyskim.
W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania znajdują się osoby pracujące na co dzień w lasach, przy wycince drzew, funkcjonariusze straży granicznej, rolnicy oraz młodzież odbywająca praktyki na terenach leśnych. Do grona zagrożonych trzeba zaliczyć również turystów i dzieci spędzające czas na koloniach i rodzinnych wyjazdach na łonie natury. Spacerując po lesie czy bawiąc się na łące, jesteśmy narażeni na ukłucie przez kleszcza i choroby odkleszczowe. Żeby zmniejszyć ryzyko ugryzienia przez niebezpieczne pajęczaki, wybierając się na spacer, załóżmy odpowiednią odzież. Nawet w ciepły dzień powinniśmy mieć na sobie długie spodnie włożone w buty, bluzkę z długim rękawem (najlepiej ze śliskiego materiału) oraz nakrycie głowy. Ubrania powinny być w jasnych kolorach, żebyśmy mogli łatwo dostrzec na nich kleszcza. Wychodząc na zewnątrz, powinniśmy też zastosować repelent. Jeśli mimo ochrony pajęczakowi uda się wbić w skórę, powinniśmy jak najszybciej go usunąć. W przypadku KZM może to jednak nie wystarczyć, ponieważ wirus znajduje się w ślinie kleszcza. Wystarczy więc, że zarażony kleszcz nas ugryzie, żeby wirus przedostał się do naszego organizmu. Choroba rozwinie się nie u każdego ugryzionego. Nie wiadomo jednak, dlaczego niektórzy zapadają na KZM, a inni skutecznie się przed nią bronią.
KZM a medycyna podróży
W ostatnich kilkunastu latach coraz więcej osób zaczęło podróżować. Wyjeżdżamy i do krajów egzotycznych, ale odwiedzamy też naszych europejskich sąsiadów. Nie stronimy od podróży do Azji czy Chin. Wybierając się do tropikalnego regionu, zdajemy sobie sprawę z konieczności zastosowania szczepień ochronnych na choroby, które mogą zagrozić nam, Europejczykom. Rzadko jednak wiemy o tym, że podróżując po krajach klimatu umiarkowanego, a także w obrębie Polski, również możemy zarazić się niebezpieczną dla nas chorobą, czyli KZM.
Przebywając na świeżym powietrzu w okresie wiosenno-letnim, jesteśmy stale narażeni na kontakt z kleszczami. Choć największe skupiska zarażonych pajęczaków występują w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim, ryzyko ugryzienia przez kleszcza przenoszącego wirusa jest wszędzie.
Leczenie kleszczowego zapalenia mózgu polega jedynie na łagodzeniu objawów choroby i stosowaniu odpowiedniej terapii w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu. Obecnie nie stosuje się żadnego leczenia przeciwwirusowego na KZM (nie ma żadnego leku, który zadziałałby na chorobę), a jedyną pewną ochroną przed zachorowaniem jest szczepienie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
Kleszczowe zapalenie mózgu – skąd bierze się choroba?
Zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze (KZM) należy do chorób zakaźnych ośrodkowego układu nerwowego wywołanych przez wirusy z rodzaju Flaviviridae. Wyróżnia się 3 podtypy wirusa: europejski, syberyjski i dalekowschodni. Nosicielami choroby są zakażone kleszcze, które przez ukłucie wprowadzają wirusa do organizmu człowieka. Do zakażenia KZM może dojść również po spożyciu niepasteryzowanych produktów mlecznych zawierających patogeny. Kleszcze zarażają się wirusem głównie od gryzoni, ale również od nietoperzy, jeleni, a także od zwierząt domowych. Kleszczowe zapalenie mózgu występuje powszechnie na obszarze 27 krajów europejskich, w tym również w Polsce. Wirusem mogą zarazić się nie tylko osoby zamieszkujące miejsca bytowania kleszczy, ale także turyści odwiedzający nieegzotyczne kraje (w Europie i Azji). Największe ryzyko zachorowania przypada na okres od kwietnia do listopada, czyli w czasie, kiedy spędzamy dużo czasu na świeżym powietrzu. Kleszcze bytują w lasach liściastych, na wilgotnym podłożu i na łąkach.
W 2012 r. Unia Europejska wpisała KZM na listę chorób wymagających zgłoszenia, ze względu na coraz liczniejsze przypadki choroby wśród turystów podróżujących do Europy.
Jak przebiega KZM i jak się objawia?
Na kleszczowe zapalenie mózgu https://www.kleszcze.info.pl/kleszczowe-zapalenie-mozgu zapadają zazwyczaj dorośli, a ciężki przebieg choroby obserwuje się najczęściej u osób powyżej 50. r.ż.
Choroba rozwija się w 2 fazach, a infekcja może objawiać się na różne sposoby w zależności od podtypu wirusa, którym została zarażona osoba. Pierwszy etap KZM to tzw. faza zwiastunowa. W drugim okresie choroby dochodzi do powikłań neurologicznych. Infekcja może objawiać się jedynie gorączką bez żadnych innych towarzyszących jej symptomów. Wirus może jednak doprowadzić do ciężkiego zapalenia mózgu z zapaleniem rdzenia kręgowego. Choroba o ostrym przebiegu charakteryzuje się gorączką, bólami głowy i zaburzeniami świadomości. W niektórych przypadkach towarzyszą jej również napady padaczkowe.
Okres wykluwania się choroby waha się między 2 a 28 dniami (zazwyczaj atak choroby następuje po 7-14 dniach od ugryzienia). W przypadku zakażenia pokarmowego infekcja atakuje już 3 dni np. po wypiciu skażonego mleka. Najpowszechniejszymi formami klinicznymi KZM jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mózgu. Pierwsza choroba charakteryzuje się wysoką gorączką, bólami głowy, nudnościami i wymiotami. U wielu pacjentów występuje też nadwrażliwość na światło, a u niektórych zawroty głowy. Zapalenie mózgu objawia się zaburzeniami świadomości – sennością, zamroczeniem, a nawet śpiączką. Do innych charakterystycznych symptomów należą zmiany w osobowości, zaburzenia zachowania, utrata koncentracji, drżenie pęczkowe języka i drganie kończyn.
Choć większość zachorowań przebiega łagodnie (szczególnie przy zakażeniu wirusem typu europejskiego), KZM może prowadzić w późniejszym czasie do poważnych powikłań neurologicznych. Wśród następstw choroby wymienia się porażenia, niedowłady oraz zaburzenia psychiczne. Leczenie i rehabilitacja mogą trwać nawet przez wiele miesięcy, a powikłania mogą na stałe pogorszyć jakość życia.
Zapobieganie i szczepionka na kleszcze
Za najskuteczniejszą i jedyną pewną metodę ochrony przed KZM uznaje się szczepionkę na kleszcze. Jej skuteczność jest duża i wynosi więcej niż 95%. W Polsce mogą zaszczepić się i dorośli, i dzieci jednym z 4 rodzajów preparatów. W Polskim Programie Szczepień Ochronnych szczepienia na KZM należą do zalecanych, więc jeśli chcemy chronić się przed zagrażającą życiu chorobą, musimy zapłacić za 3 dawki uodpornienia. Pierwszą dawkę podaje się w dowolnym czasie, kolejną w odstępie 1-3 miesięcy od pierwszego szczepienia, a trzecią od 5 do 12 miesięcy po dawce drugiej. Żeby być stale chronionym przed zachorowaniem na KZM, szczepienie musimy powtarzać. Po pierwszej dawce szczepienia podstawowego powinniśmy po raz kolejny zaszczepić się po 3 latach. Kolejną ochronę przyjmujemy co 3-5 lat w zależności od wieku i rodzaju produktu, którym byliśmy szczepieni. Uodpornienie na KZM możemy przyjąć również w schemacie przyspieszonym i wtedy 2. dawką szczepimy się 7 lub 14 dni po podaniu pierwszej (zależy to rodzaju produktu). W trybie szczepień przyspieszonych zachodzi czasami konieczność przyjęcia 4 zamiast 3 dawek preparatu (w przypadku szczepionki Encepur).
2 lub 3 dawki szczepionki pozwalają na wytworzenie przez organizm odpowiedzi immunologicznej w ciągu 2-3 tygodni. Czynne uodpornienie chroni przed 3 typami wirusa i zapobiega ciężkiej chorobie oraz jej długotrwałym skutkom.
Szczepienie zaleca się szczególnie osobom stale przebywającym na terenie lasów, np. osobom pracującym przy wycince, funkcjonariuszom straży granicznej, leśnikom i rolnikom.
Kto jest w grupie podwyższonego ryzyka i jak można się chronić przed chorobą?
Najwięcej kleszczy przenoszących wirusa KZM występuje w Polsce na terenie województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Ogniska choroby wykryto jednak również w województwie małopolskim, pomorskim i świętokrzyskim.
W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania znajdują się osoby pracujące na co dzień w lasach, przy wycince drzew, funkcjonariusze straży granicznej, rolnicy oraz młodzież odbywająca praktyki na terenach leśnych. Do grona zagrożonych trzeba zaliczyć również turystów i dzieci spędzające czas na koloniach i rodzinnych wyjazdach na łonie natury. Spacerując po lesie czy bawiąc się na łące, jesteśmy narażeni na ukłucie przez kleszcza i choroby odkleszczowe. Żeby zmniejszyć ryzyko ugryzienia przez niebezpieczne pajęczaki, wybierając się na spacer, załóżmy odpowiednią odzież. Nawet w ciepły dzień powinniśmy mieć na sobie długie spodnie włożone w buty, bluzkę z długim rękawem (najlepiej ze śliskiego materiału) oraz nakrycie głowy. Ubrania powinny być w jasnych kolorach, żebyśmy mogli łatwo dostrzec na nich kleszcza. Wychodząc na zewnątrz, powinniśmy też zastosować repelent. Jeśli mimo ochrony pajęczakowi uda się wbić w skórę, powinniśmy jak najszybciej go usunąć. W przypadku KZM może to jednak nie wystarczyć, ponieważ wirus znajduje się w ślinie kleszcza. Wystarczy więc, że zarażony kleszcz nas ugryzie, żeby wirus przedostał się do naszego organizmu. Choroba rozwinie się nie u każdego ugryzionego. Nie wiadomo jednak, dlaczego niektórzy zapadają na KZM, a inni skutecznie się przed nią bronią.
KZM a medycyna podróży
W ostatnich kilkunastu latach coraz więcej osób zaczęło podróżować. Wyjeżdżamy i do krajów egzotycznych, ale odwiedzamy też naszych europejskich sąsiadów. Nie stronimy od podróży do Azji czy Chin. Wybierając się do tropikalnego regionu, zdajemy sobie sprawę z konieczności zastosowania szczepień ochronnych na choroby, które mogą zagrozić nam, Europejczykom. Rzadko jednak wiemy o tym, że podróżując po krajach klimatu umiarkowanego, a także w obrębie Polski, również możemy zarazić się niebezpieczną dla nas chorobą, czyli KZM.
Przebywając na świeżym powietrzu w okresie wiosenno-letnim, jesteśmy stale narażeni na kontakt z kleszczami. Choć największe skupiska zarażonych pajęczaków występują w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim, ryzyko ugryzienia przez kleszcza przenoszącego wirusa jest wszędzie.
Leczenie kleszczowego zapalenia mózgu polega jedynie na łagodzeniu objawów choroby i stosowaniu odpowiedniej terapii w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu. Obecnie nie stosuje się żadnego leczenia przeciwwirusowego na KZM (nie ma żadnego leku, który zadziałałby na chorobę), a jedyną pewną ochroną przed zachorowaniem jest szczepienie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- Zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze – choroba niedoceniania przez medycynę podróży [w:] Medycyna Praktyczna Szczepienia, kwiecień-czerwiec 2014 r.
Tick-borne encephalitis: A review of epidemiology, clinical characteristics, and management: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4419106/
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Kofeina w suplementach diety i efekty jej stosowania - czy zapewnia duże pobudzenie?
- Wyposażenie gabinetu okulistycznego - jakie produkty są szczególnie ważne i gdzie je kupić?
- Odkryj potęgę peruwiańskich ziół: Uncaria ČR - tradycja i innowacja od 2001 roku.
- Branża medyczna - jak dopasować strój do profesji?
- Produkty niskobiałkowe - tabela pomocnicza dla chorych na PKU
- Chorujesz na serce? Eksperci przestrzegają, by nie brać wakacji od leków.
- Rola regularnych badań oczu w utrzymaniu zdrowego wzroku - co warto wiedzieć?
- Końcówki do skalera - rodzaje, zastosowanie
- Badania genetyczne w diagnostyce i leczeniu niepłodności: kiedy są potrzebne?
- Jak kawa wpływa na ciśnienie krwi?
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
