Nadciśnienie tętnicze - stała kontrola to podstawa
POCZEKALNIA. Szepty
Fot. zdrowemiasto.pl
Nadciśnienie tętnicze (choroba nadciśnieniowa lub tzw. wysokie ciśnienie) jest schorzeniem układu krążenia i - obok cukrzycy, choroby wieńcowej i otyłości - zaliczane jest do tzw. grupy chorób cywilizacyjnych. Cierpią na nie miliony ludzi zarówno w Europie jak i na świecie. Według niektórych prognoz w roku 2025 na świecie będzie 1,5 miliarda ludzi z nadciśnieniem. Choroba dotyczy mężczyzn, w mniejszym stopniu kobiet, występuje najczęściej po 35 r.ż., jakkolwiek nie ma ograniczeń wiekowych. W początkowym stadium choroba przebiega bezobjawowo, jej istnienie wykrywa się zwykle podczas rutynowego badania lekarskiego. Nieleczone nadciśnienie tętnicze prowadzi do powikłań (m.in. zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu) i przedwczesnego zgonu.
Nadciśnienie tętnicze (ang. hipertensja, łac. hypertonia arteria, w skrócie: HA) charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym (nacisk wywierany przez przepływający strumień krwi na ściany naczyń krwionośnych) powyżej wartości prawidłowych, które dla osób nieprzyjmujących leków przeciwnadciśnieniowych, zgodnie z wytycznymi PTNT, wynoszą: powyżej 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego lub 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego.
Większość przypadków choroby to nadciśnienie pierwotne (inaczej: samoistne, idiopatyczne) uwarunkowane środowiskowo lub genetycznie (w rodzinie występowało nadciśnienie tętnicze). Etiologia nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni poznana. Istnieją także, choć w mniejszej liczbie, przypadki osób, u których nadciśnienie tętnicze ma charakter wtórny, gdzie przyczyna choroby jest już znana. Wśród najczęstszych przyczyn wtórnego HA wymienia się: przewlekłe choroby nerek, nadczynność tarczycy, zespół Cushinga (nadczynność kory nadnerczy), guz chromochłonny (barwiak, łac. pheochromocytoma), zespół Conna (hiperaldosteronizm pierwotny - hormonalnie uwarunkowane nadciśnienie tętnicze), choroby neurologiczne, ostry stres i wiele innych.
Wśród objawów HA pierwotnego, o ile występują, wymienia się: bóle głowy (w okolicy potylicy), nadmierna pobudliwość, kłopoty z zasypianiem i bezsenność, szybkie męczenie się, niekiedy uczucie kołatania serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej (przy dużym wzroście ciśnienia). Nadciśnienie wtórne może wiązać się z wystąpieniem objawów choroby podstawowej. W wielu przypadkach pierwszym objawem klinicznym HA jest pogorszenie widzenia. W każdym przypadku stadium i przebieg choroby może być inny, ocena stanu zdrowia chorego powinna zatem obejmować, poza pomiarem ciśnienia tętniczego, dokładny wywiad i badanie przedmiotowe.
Badania podstawowe według PTNT (Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego) to: morfologia krwi, glukoza na czczo, poziom sodu i potasu, kwas moczowy, kreatynina, lipidogram, badanie ogólne moczu, EKG. Do badań zalecanych należą: echokardiogram, badanie dna oka, RTG klatki piersiowej, USG brzucha i tętnic szyjnych, mikroalbuminuria, stężenie wapnia, CRP oraz test obciążenia glukozą (dotyczy osób bez cukrzycy).
Według WHO wyróżniamy trzy stadia nadciśnienia tętniczego: pierwsze – brak zmian w narządach; drugie – przerost lewej komory serca lub retinopatia nadciśnieniowa I°/II° bądź białkomocz; trzecie – nadciśnieniowe uszkodzenie serca (niewydolność lewokomorowa), nerek (niewydolność nerek), mózgu i oka (retinopatia III°/IV°).
Najczęściej występujące powikłania nadciśnienia tętniczego to: uszkodzenie nerek, przerost lewej komory serca, niewydolność mięśnia sercowego, zawał mięśnia sercowego, przyspieszenie rozwoju zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych, szyjnych, nerkowych oraz w obrębie tętnic kończyn dolnych, a także powikłania ze strony układu nerwowego (niedokrwienny udar mózgu, zespół otępienny) i retinopatia (uszkodzenie siatkówki oka w wyniku nadciśnienia).
Leczenie nadciśnienia tętniczego można podzielić na farmakologiczne i niefarmakologiczne.
Leczenie HA niefarmakologiczne to działania własne pacjenta, który świadom zagrożenia uaktywnia zdrowy tryb życia. Liczne badania naukowe dowiodły, że obniżenie masy ciała o 10 proc. ma pozytywny wpływ na zdrowie w wielu jego aspektach. Sprawdza się to również w przypadku nadciśnienia. U chorych z 10% nadwagą, obniżenie masy ciała o 5 kg powoduje umiarkowane obniżenie ciśnienia, ma korzystny wpływ na inne czynniki ryzyka (np. insulinooporność, cukrzycę, hiperlipidemię czy przerost lewej komory serca). Zmniejszenie masy ciała następuje poprzez regularne spacery, ruch na świeżym powietrzu czy pływanie, a także stosowanie odpowiedniej diety. Zaleca się ćwiczenia o umiarkowanym natężeniu, kilka razy w tygodniu, najlepiej po konsultacji specjalistycznej uwzględniającej wiek i stan zdrowia. Wraz z aktywnością fizyczną powinno nastąpić ograniczenie spożycia alkoholu do minimum, zaprzestanie palenia tytoniu w postaci wszelkiej. Pośród zmian w trybie życia powinno się uwzględnić również zmianę diety (zaleca się spożywanie głównie ryb, warzyw i owoców, ograniczyć należy spożycie tłuszczów zwierzęcych oraz używanie soli).
O leczeniu farmakologicznym decyduje lekarz specjalista dysponujący kompletną wiedzą nt. stanu zdrowia pacjenta.
Regularna kontrola ciśnienia tętniczego stwarza możliwość wczesnego wykrycia i podjęcia odpowiedniego leczenia nadciśnienia tętniczego. Dzięki niej mamy możliwość poznać m.in. kondycję naszego serca. Pomiar ciśnienia tętniczego może wykonać lekarz lub pielęgniarka w gabinecie bądź na oddziale szpitalnym (standardowy lub gabinetowy pomiar ciśnienia tętniczego). Inną metodą jest automatyczne monitorowanie ciśnienia przez 24 godziny, umożliwiające pomiar ciśnienia tętniczego w zwykłych codziennych warunkach, np. podczas wykonywanej pracy bez konieczności jej przerywania.
Kontrola ciśnienia krwi pod okiem specjalisty w najbliższym ośrodku zdrowia nie zawsze jest możliwa. Można samemu zbadać ciśnienie tętnicze, o ile dysponujemy aparatem do pomiaru ciśnienia krwi. Należy pamiętać, że prawidłowe wartości w pomiarach domowych są często niższe niż w pomiarach gabinetowych czy ambulatoryjnych (tu u niektórych pacjentów występuje tzw. nadciśnienie białego fartucha). Domowe pomiary ciśnienia tętniczego mogą pozwolić na wydłużenie czasu między wizytami u lekarza. Przy samodzielnych pomiarach nie wolno dokonywać samodzielnych modyfikacji schematu leczenia.
Zaleca się kontrolę ciśnienia tętniczego 2-3 razy w tygodniu. Pomiary powinno się wykonywać rano, w południe i wieczorem. Jeśli dysponujemy własnym aparatem do pomiaru ciśnienia tętniczego możemy znacznie ułatwić pracę lekarzowi, przedstawiając mu systematycznie dokonywane i notowane wyniki samodzielnych pomiarów ciśnienia krwi (dzienniczek).
Do pośredniego badania ciśnienia tętniczego krwi służy sfigmomanometr, który - ze względu na zastosowany manometr - może być rtęciowy, sprężynowy lub elektroniczny.
Elektroniczny aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego jest urządzeniem prostym w obsłudze i nie wymaga specjalnych umiejętności przy wykonywaniu pomiaru. Każde urządzenie posiada instrukcję opisującą jego prawidłowe stosowanie. Aby samodzielne badanie ciśnienia było wykonywane w warunkach optymalnych, wskazane jest wcześniejsze zasięgnięcie opinii specjalisty lub wyszkolonej pielęgniarki. W przypadku braku możliwości zakupu aparatu do pomiaru ciśnienia, należy zgłosić się do pobliskiej przychodni i poddać procedurze badania w kierunku HA w warunkach ambulatoryjnych.
Nawet osoby z prawidłowym ciśnieniem tętniczym przynajmniej raz w roku powinny wykonać pomiar ciśnienia krwi. Lepiej późno niż wcale, choć najlepiej zawczasu. Nasze zdrowie najczęściej jest w naszych rękach. Warto o tym pamiętać.
Artykuł opracowany w oparciu o ogólnodostępne materiały: Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (ESH, European Society of Hypertension), Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology), Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) oraz WHO.
Nadciśnienie tętnicze (ang. hipertensja, łac. hypertonia arteria, w skrócie: HA) charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym (nacisk wywierany przez przepływający strumień krwi na ściany naczyń krwionośnych) powyżej wartości prawidłowych, które dla osób nieprzyjmujących leków przeciwnadciśnieniowych, zgodnie z wytycznymi PTNT, wynoszą: powyżej 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego lub 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego.
Większość przypadków choroby to nadciśnienie pierwotne (inaczej: samoistne, idiopatyczne) uwarunkowane środowiskowo lub genetycznie (w rodzinie występowało nadciśnienie tętnicze). Etiologia nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni poznana. Istnieją także, choć w mniejszej liczbie, przypadki osób, u których nadciśnienie tętnicze ma charakter wtórny, gdzie przyczyna choroby jest już znana. Wśród najczęstszych przyczyn wtórnego HA wymienia się: przewlekłe choroby nerek, nadczynność tarczycy, zespół Cushinga (nadczynność kory nadnerczy), guz chromochłonny (barwiak, łac. pheochromocytoma), zespół Conna (hiperaldosteronizm pierwotny - hormonalnie uwarunkowane nadciśnienie tętnicze), choroby neurologiczne, ostry stres i wiele innych.
Wśród objawów HA pierwotnego, o ile występują, wymienia się: bóle głowy (w okolicy potylicy), nadmierna pobudliwość, kłopoty z zasypianiem i bezsenność, szybkie męczenie się, niekiedy uczucie kołatania serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej (przy dużym wzroście ciśnienia). Nadciśnienie wtórne może wiązać się z wystąpieniem objawów choroby podstawowej. W wielu przypadkach pierwszym objawem klinicznym HA jest pogorszenie widzenia. W każdym przypadku stadium i przebieg choroby może być inny, ocena stanu zdrowia chorego powinna zatem obejmować, poza pomiarem ciśnienia tętniczego, dokładny wywiad i badanie przedmiotowe.
Badania podstawowe według PTNT (Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego) to: morfologia krwi, glukoza na czczo, poziom sodu i potasu, kwas moczowy, kreatynina, lipidogram, badanie ogólne moczu, EKG. Do badań zalecanych należą: echokardiogram, badanie dna oka, RTG klatki piersiowej, USG brzucha i tętnic szyjnych, mikroalbuminuria, stężenie wapnia, CRP oraz test obciążenia glukozą (dotyczy osób bez cukrzycy).
Według WHO wyróżniamy trzy stadia nadciśnienia tętniczego: pierwsze – brak zmian w narządach; drugie – przerost lewej komory serca lub retinopatia nadciśnieniowa I°/II° bądź białkomocz; trzecie – nadciśnieniowe uszkodzenie serca (niewydolność lewokomorowa), nerek (niewydolność nerek), mózgu i oka (retinopatia III°/IV°).
Najczęściej występujące powikłania nadciśnienia tętniczego to: uszkodzenie nerek, przerost lewej komory serca, niewydolność mięśnia sercowego, zawał mięśnia sercowego, przyspieszenie rozwoju zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych, szyjnych, nerkowych oraz w obrębie tętnic kończyn dolnych, a także powikłania ze strony układu nerwowego (niedokrwienny udar mózgu, zespół otępienny) i retinopatia (uszkodzenie siatkówki oka w wyniku nadciśnienia).
Leczenie nadciśnienia tętniczego można podzielić na farmakologiczne i niefarmakologiczne.
Leczenie HA niefarmakologiczne to działania własne pacjenta, który świadom zagrożenia uaktywnia zdrowy tryb życia. Liczne badania naukowe dowiodły, że obniżenie masy ciała o 10 proc. ma pozytywny wpływ na zdrowie w wielu jego aspektach. Sprawdza się to również w przypadku nadciśnienia. U chorych z 10% nadwagą, obniżenie masy ciała o 5 kg powoduje umiarkowane obniżenie ciśnienia, ma korzystny wpływ na inne czynniki ryzyka (np. insulinooporność, cukrzycę, hiperlipidemię czy przerost lewej komory serca). Zmniejszenie masy ciała następuje poprzez regularne spacery, ruch na świeżym powietrzu czy pływanie, a także stosowanie odpowiedniej diety. Zaleca się ćwiczenia o umiarkowanym natężeniu, kilka razy w tygodniu, najlepiej po konsultacji specjalistycznej uwzględniającej wiek i stan zdrowia. Wraz z aktywnością fizyczną powinno nastąpić ograniczenie spożycia alkoholu do minimum, zaprzestanie palenia tytoniu w postaci wszelkiej. Pośród zmian w trybie życia powinno się uwzględnić również zmianę diety (zaleca się spożywanie głównie ryb, warzyw i owoców, ograniczyć należy spożycie tłuszczów zwierzęcych oraz używanie soli).
O leczeniu farmakologicznym decyduje lekarz specjalista dysponujący kompletną wiedzą nt. stanu zdrowia pacjenta.
| Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego Ciśnienie krwi mierzy się w milimetrach słupa rtęci (mmHg). |
||
| Kategoria | Ciśnienie skurczowe (mmHg) |
Ciśnienie rozkurczowe (mmHg) |
|---|---|---|
| Ciśnienie optymalne | < 120 | < 80 |
| Ciśnienie prawidłowe | 120–129 | 80–84 |
| Ciśnienie wysokie prawidłowe | 130–139 | 85–89 |
| Nadciśnienie stopień 1 (łagodne) |
140–159 | 90–99 |
| Nadciśnienie stopień 2 (umiarkowane) |
160–179 | 100–109 |
| Nadciśnienie stopień 3 (ciężkie) |
≥ 180 | ≥ 110 |
| Nadciśnienie izolowane skurczowe | ≥ 140 | < 90 |
Kontrola ciśnienia krwi pod okiem specjalisty w najbliższym ośrodku zdrowia nie zawsze jest możliwa. Można samemu zbadać ciśnienie tętnicze, o ile dysponujemy aparatem do pomiaru ciśnienia krwi. Należy pamiętać, że prawidłowe wartości w pomiarach domowych są często niższe niż w pomiarach gabinetowych czy ambulatoryjnych (tu u niektórych pacjentów występuje tzw. nadciśnienie białego fartucha). Domowe pomiary ciśnienia tętniczego mogą pozwolić na wydłużenie czasu między wizytami u lekarza. Przy samodzielnych pomiarach nie wolno dokonywać samodzielnych modyfikacji schematu leczenia.
Zaleca się kontrolę ciśnienia tętniczego 2-3 razy w tygodniu. Pomiary powinno się wykonywać rano, w południe i wieczorem. Jeśli dysponujemy własnym aparatem do pomiaru ciśnienia tętniczego możemy znacznie ułatwić pracę lekarzowi, przedstawiając mu systematycznie dokonywane i notowane wyniki samodzielnych pomiarów ciśnienia krwi (dzienniczek).
Do pośredniego badania ciśnienia tętniczego krwi służy sfigmomanometr, który - ze względu na zastosowany manometr - może być rtęciowy, sprężynowy lub elektroniczny.
Elektroniczny aparat do mierzenia ciśnienia tętniczego jest urządzeniem prostym w obsłudze i nie wymaga specjalnych umiejętności przy wykonywaniu pomiaru. Każde urządzenie posiada instrukcję opisującą jego prawidłowe stosowanie. Aby samodzielne badanie ciśnienia było wykonywane w warunkach optymalnych, wskazane jest wcześniejsze zasięgnięcie opinii specjalisty lub wyszkolonej pielęgniarki. W przypadku braku możliwości zakupu aparatu do pomiaru ciśnienia, należy zgłosić się do pobliskiej przychodni i poddać procedurze badania w kierunku HA w warunkach ambulatoryjnych.
Nawet osoby z prawidłowym ciśnieniem tętniczym przynajmniej raz w roku powinny wykonać pomiar ciśnienia krwi. Lepiej późno niż wcale, choć najlepiej zawczasu. Nasze zdrowie najczęściej jest w naszych rękach. Warto o tym pamiętać.
Artykuł opracowany w oparciu o ogólnodostępne materiały: Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (ESH, European Society of Hypertension), Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology), Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) oraz WHO.
Poinformuj znajomych o tym artykule:
REKLAMA
Inne w tym dziale:
- Podnośniki koszowe, usługi dźwigowe. Bydgoszcz REKLAMA
- Żylaki. Leczenie żylaków kończyn dolnych. Bydgoszcz, Inowrocław, Chojnice, Tuchola. REKLAMA
- Ortopeda. Chirurgia ortopedyczna. Medycyna sportowa. Warszawa REKLAMA
- Kofeina w suplementach diety i efekty jej stosowania - czy zapewnia duże pobudzenie?
- Wyposażenie gabinetu okulistycznego - jakie produkty są szczególnie ważne i gdzie je kupić?
- Odkryj potęgę peruwiańskich ziół: Uncaria ČR - tradycja i innowacja od 2001 roku.
- Branża medyczna - jak dopasować strój do profesji?
- Produkty niskobiałkowe - tabela pomocnicza dla chorych na PKU
- Chorujesz na serce? Eksperci przestrzegają, by nie brać wakacji od leków.
- Rola regularnych badań oczu w utrzymaniu zdrowego wzroku - co warto wiedzieć?
- Końcówki do skalera - rodzaje, zastosowanie
- Badania genetyczne w diagnostyce i leczeniu niepłodności: kiedy są potrzebne?
- Jak kawa wpływa na ciśnienie krwi?
- Wszystkie w tym dziale
REKLAMA
