• Informator
•  | Poczekalnia
•  | Zdrowy Mieszczanin
•  | Doniesienia Listonosza

Czasem zdarza się, że dziecko rodzi się z wadą wzroku. Może to być wynikiem wadliwych genów odziedziczonych po rodzicach bądź nieprawidłowości w przebiegu samej ciąży. Spora część z nich może jednak być skutecznie leczona. Kluczem jest jednak szybkie ich wykrycie i natychmiastowe rozpoczęcie terapii.

Dlatego też tak ważne są badania wzroku noworodków i starszych dzieci oraz wyczulenie rodziców na niepokojące objawy, które mogą zwiastować kłopoty ze wzrokiem lub choroby oczu. Jakie schorzenia pojawiają się najczęściej i jak je rozpoznać?

Zaćma

Zaćma, zwaną również kataraktą, jest schorzeniem, które powoduje zmętnienie soczewki oka (czasem występuje w obu oczach). W grupie podwyższonego ryzyka tą chorobą znajdują się wcześniaki oraz dzieci, których mamy w czasie ciąży zakaziły się takimi patogenami jak cytomegalia, różyczka czy toksoplazmoza. Najbardziej widocznym symptomem zaćmy u małego dziecka jest tzw. biała źrenica i zez, a w późniejszych etapach życia zauważone przez rodziców pogorszenie ostrości widzenia lub zgłoszenie tego faktu przez samo dziecko (zwykle w starszym wieku). Zwrócenie uwagi na niepokojące sygnały powinno skutkować natychmiastowym zgłoszeniem się do lekarza. Leczenie operacyjne, które stosuje się w takich przypadkach, skutkuje przywróceniem prawidłowego widzenia dziecka i jego prawidłowym rozwojem.



Jaskra

Pod pojęciem jaskry kryje się w rzeczywistości cały szereg schorzeń, których wspólną cechą jest fakt, że powodują one postępującym niszczeniem nerwu wzrokowego. Przyczyną degeneracji jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Choroba ta może ujawniać się poprzez powiększenie lub uwypuklenie gałki ocznej (tzw. duża rogówka), skurcz powiek lub światłowstręt. Jaskrze towarzyszą często bóle głowy. Niestety małe dzieci raczej ich nie komunikują. Dlatego objaw ten raportują zwykle dzieci starsze. Oprócz tego czasem pojawia się również nadmierne łzawienie, ale nie jest to objaw swoisty tylko dla jaskry.

Leczenie polega przede wszystkim na podawaniu leków, które obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe. Dopiero w przypadku, gdy okazuje się, że leki nie są skuteczne, stosuje się interwencję chirurgiczną, dzięki której obniżyć można ciśnienie płynu wewnątrz gałki ocznej.

Retinopatia

Pod nazwą tą kryje się zespół różnych schorzeń, które powodują uszkodzenie siatkówki. Dotyka ona ok. 15 procent wcześniaków. Związane jest to z faktem, że oczy wcześniaków nie są jeszcze do końca rozwinięte, m.in. siatkówka oczu nie jest jeszcze właściwie unaczyniona. Niedobór tlenu może więc prowadzić do jej uszkodzenia. Warto tu zaznaczyć, że im wcześniej dziecko się urodziło, tym ryzyko retinopatii jest większe.

Siatkówczak

Siatkówczak, inaczej retinoblastoma, to nowotwór siatkówki oka. Jak w przypadku wszystkich nowotworów, niezwykle ważna jest wczesna diagnoza. Tylko ona zapewnić może skuteczne leczenie i zapobiec konieczności usunięcia całej gałki ocznej. Wśród niepokojących objawów wymienić należy tzw. białą źrenicę, zez oraz poszerzoną źrenicę.

Jakkolwiek trudno przecenić rolę rodziców w diagnozowaniu wad wzroku i chorób oczu u swoich dzieci (szczególnie w późniejszych etapach ich życia), największe znaczenie mają jednak badania przesiewowe, które wykonuje się u noworodków po porodzie. Pomagają one zidentyfikować wady wrodzone, które często trudno jest dostrzec rodzicom, a nawet samym dzieciom. Przecież jeśli dziecko urodziło się z jakąś wadą, nie będzie wiedzieć, jak powinno wyglądać prawidłowe widzenia. Co za tym idzie, nie zakomunikuje tego rodzicom.

Badania przesiewowe wzroku u noworodków przeprowadza się jeszcze w szpitalu, zwykle niedługo po porodzie. W pierwszej kolejności lekarz-neonatolog dokonuje zewnętrznych oględzin oczu, jak również ich aparatu ochronnego. Sprawdza on przede wszystkim czy źrenica prawidłowo reaguje na obecność bodźców świetlnych. Oprócz tego bada on funkcjonowanie mięśni poruszających oczami. Badanie jest szybkie i bezbolesne, chociaż większość dzieci jest podczas nich pobudzona. Wynika to z faktu, że dla prawidłowego jego przeprowadzenia pielęgniarka zmuszona jest przytrzymać powieki noworodka, co może powodować dyskomfort.

Procedura badań przesiewowych wzroku nieco bardziej skomplikowana jest u wcześniaków. U nich, oprócz badania przeprowadzonego tuż po urodzeniu, wykonuje się dodatkowe badania w czwartym, ósmym tygodniu, a następnie w szóstym miesiącu życia. Jeśli okulista nie znajdzie żadnych nieprawidłowości, kolejną wizytę planuje się, kiedy dziecko ukończy pierwszy rok życia. Jeśli jednak badania wykażą jakieś nieprawidłowości, dziecko przekazywane jest pod stałą opiekę okulisty, który kontynuować będzie leczenie.

W przypadku, gdy podczas badań przesiewowych nie zostaną znalezione żadne nieprawidłowości, ciężar obserwowania rozwoju wzroku dziecka spada przede wszystkim na rodziców. Żeby robić to właściwie, każdy rodzic musi zdawać sobie sprawę z etapów rozwoju narządu wzroku. Przez pierwsze miesiące życia ostrość wzroku dziecka sięga jedynie 5 procent ostrości osoby dorosłej. Co to znaczy? Ano, ni mniej, ni więcej to, że dziecko widzi dobrze tylko te rzeczy, które znajdują się maksymalnie 20-30 cm od jego twarzy.

W 2-3 miesiącu życia noworodek zaczyna nawiązywać kontakt wzrokowy. Zwykle to właśnie wówczas rodzice zauważają, że coś może być nie tak. Jeśli w tym wieku dziecko nie śledzi pokazywanych mu przedmiotów i nie odwzajemnia uśmiechu, może to oznaczać, że jego wzrok nie rozwija się prawidłowo.

W kolejnych miesiącach dzieci zaczynają prawidłowo rozpoznawać wszystkie kolory (ok czwartego miesiąca życia) oraz stopniowo poprawie ulega ostrość ich widzenia. Pełnia ostrości widzenia pojawi się jednak dopiero około szóstego roku życia. Wówczas to rodzice szczególną uwagę powinni zacząć przykładać do możliwych wad wzroku takich jak krótkowzroczność, nadwzroczność (dalekowzroczność) czy astygmatyzm.

Niestety, dzieci rzadko kiedy same zwracają uwagę na to, że źle widzą. Należy więc bacznie zwrócić uwagę na objawy świadczące o tym, że z ich wzrokiem może być coś nie tak. W przypadku krótkowzroczności najczęściej pojawia się mrużenie i tarcie oczu. Obok tego krótkowidze siadają zwykle blisko telewizora oraz przysuwają się do ekranu komputera. Znacznie częściej też garbią się przy odrabianiu lekcji.
Nadwzroczność z kolei objawia się tym, że dziecko nie lubi układać puzzli i układanek, obrazków z wieloma szczegółami, ma kłopoty z czytaniem i pisaniem oraz skarży się na bóle głowy.

W przypadku astygmatyzmu dziecko często mruży oczy, przekrzywia główkę, by wyraźniej widzieć. Męczy go przyglądanie się przedmiotom znajdującym się blisko twarzy. Trudno mu zauważyć szczegóły i skupić się na nich. Zwykle nie lubi układać puzzli. Może także się skarżyć na bóle głowy.

Jeśli rodzice zauważą któryś z tych objawów, natychmiast powinni zwrócić się do okulisty. Im szybciej wada zostanie skorygowana, tym większe prawdopodobieństwo przywrócenia prawidłowej ostrości wzroku.

Artykuł powstał przy ścisłej współpracy ze specjalistami z kliniki okulistycznej Centre de la Vision w Krakowie.

W. Press, 27-08-2016, zdrowemiasto.pl

Poczekalnia | KOMENTARZE | Rozmowy | Książki | Foto | Senior | Kobieta | Niepełnosprawni | Mężczyzna | Dzieci | Humor | Szepty | Ogłoszenia | Kuchnia | Kultura